หากพูดถึงโรคของสุภาพสตรีที่พบบ่อยและฮิตติดอันดับต้นๆคงหนีไม่พ้นโรคเกี่ยวกับมดลูกและรังไข่ส่วนใหญ่บทสรุปของการรักษาจะต้องผ่าตัด ซึ่งการผ่าตัดย่อมไม่ใช่สิ่งที่สุภาพสตรีพึงปรารถนา
แต่ด้วยความจำเป็นคงไม่สามารถหลีกหนีได้ แต่คงจะดีที่สุด ถ้าการผ่าตัดสามารถช่วยลดความกังวลด้านบาดแผล รอยแผลเป็นหลังผ่าตัด และระยะเวลาการพักฟื้นให้กับคนไข้ได้อีกทางหนึ่ง ซึ่ง นพ.พลากุล ระงับพิษจะช่วยบอกถึงอีกหนึ่งทางเลือกในการผ่าตัดที่จะช่วยตอบโจทย์ให้กับสุภาพสตรีในเรื่องการผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช
เทคโนโลยีการผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวชมีมานาน แต่ช่วงหลายปีที่ผ่านมามีการพัฒนาทั้งเรื่องเลนส์และกำลังขยายของกล้องเป็นแบบดิจิตอล จึงทำให้ภาพมีความคมชัดอย่างมาก อีกทั้งการพัฒนาด้านเครื่องมือผ่าตัด เช่น การจี้ไฟฟ้าปิดเส้นเลือดสามารถตัดเนื้อเยื่อได้ในตัว เครื่องจี้ตัดโดยใช้การสั่นสะเทือนจากปลายเครื่องมือความถี่สูง สามารถตัดเนื้อเยื่อได้รวดเร็ว เสียเลือดน้อย อีกทั้งยังมีการพัฒนาเครื่องปั่นชิ้นเนื้อ ซึ่งช่วยเรื่องการผ่าตัดมดลูก เนื้องอกที่มีขนาดใหญ่ และปั่นออกมาโดยไม่ต้องขยายแผลเพิ่ม การผ่าตัดผ่านกล้องมีข้อดีหลายประการ ได้แก่ แผลผ่าตัดมีขนาดเล็ก เปิดแผลที่สะดือประมาณ 0.5-1 ซม.และสอดกล้องส่องตรวจอวัยวะภายใน และมีแผลที่ท้องน้อยประมาณ 2-3 แผล แผลละ 0.5 ซม สำหรับนำเครื่องมือใส่เข้าไปผ่าตัด การผ่าตัดผ่านกล้องสามารถรักษาโรคทางนรีเวชได้เกือบทุกโรค รวมถึงมะเร็ง โดยการผ่าตัดจะพิจารณาแนวทางรักษาเป็นรายบุคคล ขึ้นอยู่กับขนาด ตำแหน่ง พังผืด และความยากง่ายของโรค สำหรับข้อจำกัดที่ไม่สามารถผ่าตัดผ่านกล้องได้ เช่น กรณีที่คนไข้เป็นมะเร็งรังไข่ที่มีการลุกลาม มะเร็งกล้ามเนื้อมดลูกขนาดใหญ่ หรือผู้ที่มีโรคประจำตัวบางโรค เช่น โรคปอด หัวใจ
โรคทางนรีเวชที่คนไข้มาพบหมอบ่อยที่สุด คือ เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ จะมาด้วยอาการปวดท้องน้อยเรื้อรัง ปวดประจำเดือนมาก ซึ่งอาจเกิดจากการมีพังผืดอุ้งเชิงกราน หรือมีเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ โดยโรคเหล่านี้หากรักษาด้วยยาหรือฮอร์โมนแล้วไม่ดีขึ้น จะต้องได้รับการผ่าตัดและจากประสบการณ์พบว่า การผ่าตัดทางหน้าท้องไม่สามารถเลาะพังผืดด้านหลังมดลูกได้ เนื่องจากเห็นไม่ชัดเจน แต่การผ่าตัดผ่านกล้องมีกำลังขยายสูง สามารถเห็นรอยโรคได้ชัดเจน อีกทั้งมีความแม่นยำ ลดภาวะแทรกซ้อนการผ่าตัด
ปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคบางทฤษฎีเชื่อว่าเกิดจากประจำเดือนไหลย้อนกลับไปที่อุ้งเชิงกรานทำให้เซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกฝังตัวในอุ้งเชิงกรานเจริญเติบโตที่รังไข่ และพังผืดในอุ้งเชิงกราน หรือบางทฤษฎีเชื่อว่ามีเซลล์เยื่อบุโพรงมดลูกในอุ้งเชิงกราน อยู่แล้ว เมื่อมีการกระตุ้นจากฮอร์โมนจึงเจริญเติบโตกลายเป็นพังผืด สามารถรักษาด้วยการใช้ฮอร์โมน ฉีดยาคุมหรือรับประทานยาคุม ถ้าอาการดีขึ้น เช่น ปวดท้องน้อยดีขึ้นก็อาจไม่ต้องผ่าตัด และอีกโรคที่พบได้บ่อย คือเนื้องอกมดลูก ถ้าเป็นเนื้องอกธรรมดาก้อนไม่โต ไม่มีอาการ เช่น ไม่ปวดท้องน้อยเรื้อรัง ประจำเดือนไม่มามาก ก้อนไม่โตเร็ว อาจรักษาโดยใช้การตรวจติดตาม แต่สำหรับกรณีที่ต้องผ่าตัดจะพิจารณาเรื่องการมีบุตรร่วมด้วย โดยคำนึงว่าคนไข้ต้องการมีบุตรหลังการรักษาหรือไม่ ถ้าคนไข้มีบุตรเพียงพอแล้ว อาจพิจารณารักษาผ่าตัดมดลูก
เพื่อประโยชน์ในการรักษา แม้เหนื่อยก็ยอมทน
เริ่มแรกที่เรียนรู้การผ่าตัดผ่านกล้อง ค่อนข้างเหนื่อยและมีท้อบ้างเพราะค่อนข้างยากและใช้เวลาในการรักษานานกว่าการผ่าตัดเปิดหน้าท้อง เมื่อมีความชำนาญแล้ว พบว่ามีข้อดีหลายประการ ทั้งด้านบาดแผล ทำให้คนไข้เจ็บแผลน้อย หลังผ่าเห็นได้ชัดเจนว่าลุกเดินได้เร็ว ฟื้นตัวเร็ว และบางครั้งกับโรคที่การผ่าตัดค่อนข้างยาก ที่เคยผ่าตัดแบบเปิดหน้าท้อง และผู้ป่วยอาการไม่ดีขึ้น แต่เมื่อผ่าตัดแบบส่องกล้องที่มีกำลังขยายสูงทำให้เห็นรายละเอียดชัดเจน จึงสามารถเลาะรอยรอยโรคต่างๆ ได้ทั้งหมด จึงเกิดประโยชน์กับการรักษาเป็นอย่างมาก
คนไข้ที่มารับการผ่าตัด สิ่งที่กังวลมากสุด คือเรื่องความเจ็บปวด เพราะแน่นอนว่าเมื่อมีรอยแผลก็ย่อมมีความเจ็บปวดจากแผล เพราะก่อนเข้ารับการรักษาคนไข้ก็ต้องทนกับอาการปวดจากโรค แต่พอผ่าตัดแล้วยังต้องมาปวดแผลอีก จึงไม่ใช่เรื่องผิดที่คนไข้จะเกิดความวิตก กังวล แต่การผ่าตัดผ่านกล้องเป็นการผ่าตัดแบบแผลเล็ก จึงทำให้ปวดแผลน้อย ฟื้นตัวเร็ว แผลเป็นก็เล็กลงตามไปด้วย ช่วยเรื่องความสวยงาม เรียกได้ว่าตอบโจทย์ให้กับคนไข้อย่างตรงประเด็น
กรณีมีคนไข้ คนหนึ่ง ต้องเจ็บปวด ทุกข์ทรมานจาก โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ในอุ้งเชิงกรานและช็อคโกแลตซีสที่รังไข่ อาการเจ็บป่วยและอาการปวดเป็นมากขึ้นๆ จนกระทั่งต้องหยุดงานทุกเดือน จนไม่สามารถดำเนินชีวิตได้ตามปกติ เริ่มมีปัญหากับที่ทำงาน เมื่อคนไข้มีใบหน้าอมทุกข์มาตรวจขอรับการรักษาโดยการผ่าตัดผ่านกล้อง “หมอ ทำอย่างไรก็ได้ให้หายปวด ทนไม่ไหวแล้ว” หมอจึงตัดสินใจผ่าตัดผ่านกล้องเพื่อเลาะโรคและพังผืดในอุ้งเชิงกรานออก พังผืดฝังลึกรอบๆ อวัยวะภายในสำคัญๆ การผ่าตัดมีความเสี่ยงสูงและเป็นไปอย่างยากลำบาก และใช้เวลานาน หมอต้องผ่าตัดด้วยความรอบคอบและอดทนต้องเอาชนะความเหนื่อยของตนเองก่อนถึงจะเอาชนะโรคได้ หลังการรักษาด้วยการผ่าตัด คนไข้กลับมาตรวจเต็มไปด้วยรอยยิ้มบอกว่า “ขอบคุณหมอมาก กลับไปทำงานได้ตามปกติ ไม่ต้องกินยาแก้ปวด ไม่ต้องหยุดงานอีกแล้ว ทุกวันนี้ทำงานตลอดโดยไม่ยอมลาหยุด” ได้ฟังแล้วหมอก้อรู้สึกสุขใจ เมื่อคนไข้ให้ความไว้วางใจยอมรับการผ่าตัดจากหมอ ขอเพียงคืนรอยยิ้มและชีวิตปกติสุขให้คนไข้ได้ มันก็คุ้มค่ากับความเหนื่อย
นพ.พลากุล ระงับพิษ
สูตินรีแพทย์ – แพทย์เฉพาะทางผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวช
ประจำศูนย์สุขภาพสตรีโรงพยาบาลเปาโล โชคชัย 4
02-514-4141 ต่อ 1203-1204
ปรึกษาแพทย์ออนไลน์
