อาการท้องร่วงในเด็ก

ท้องร่วง เป็นปัญหาที่พบได้บ่อยในเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี  และมีแนวโน้มพบผู้ป่วยด้วยโรคท้องร่วงมากขึ้นทุกปี โดยพบว่าเด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี มีจำนวนผู้ป่วยท้องร่วง 33.36 เคสต่อประชากร 1,000 ราย ในปี ค.ศ.2010  เพิ่มขึ้นเฉลี่ย 33.79 เคสต่อประชากร 1,000 คนต่อปี ในช่วง ค.ศ. 2015-2019 หรือเพิ่มขึ้นประมาน 0.43 เคสต่อประชากร 1,000 คน ในช่วง 10 ปี ที่ผ่านมา

ลักษณะอาการท้องร่วง
ลักษณะอุจจาระที่เหลวกว่าปกติ หรือมีมูกเลือดปนมากกว่าหรือเท่ากับ 3 ครั้งต่อวัน หรือในกรณีที่วัดปริมาณอุจจาระได้ คือ อุจจาระเกิน 10 กรัม/กก./วัน ในทารกหรือเด็กเล็ก หรือ อุจจาระเกิน 200 กรัม/วัน ในเด็กโตและผู้ใหญ่

ความถี่ของการถ่ายอุจจาระ
โดยส่วนใหญ่แล้วในเด็กทารกสามารถขับถ่ายได้อย่างปกติ 3-10 ครั้งต่อวัน ได้ ขึ้นอยู่กับนมที่เด็กรับประทาน ซึ่งเด็กที่ทานนมแม่มักถ่ายบ่อยกว่าเด็กที่ทานนมชงหรือนมผง   ส่วนในเด็กวัยเตาะแตะและเด็กโตมักจะถ่ายปกติวันละ 1-2 ครั้ง ขึ้นอยู่กับอาหารที่ทานเข้าไป

ลักษณะสีของอุจจาระ
➮ สีเหลืองหรือน้ำตาล คือสีอุจจาระปกติ
➮ สีเขียว อาจเกิดจากทานผักหรือเครื่องดื่มที่มีสีเขียวมากเกินไป กินธาตุเหล็ก หรือท้องเสียจนน้ำดีไม่สามารถย่อยและเปลี่ยนเป็นสีเหลืองได้ทัน
➮ สีดำ อาจเกิดจากรับประทานธาตุเหล็ก ทานอาหารที่มีสีดำ เช่น black licorice หรือเลือดออกในทางเดินอาหาร
➮ สีแดง อาจเกิดจากบริโภคอาหารที่มีสีแดง เช่น บีทรูท น้ำมะเขือเทศ เป็นต้น จากยาฆ่าเชื้อปฏิชีวนะบางชนิด หรือเลือดออกจากทางเดินอาหาร
➮ สีซีด ให้ระวังเพราะอาจเกิดจากการอุดตันในท่อน้ำดี หรืออาจเกิดจากทานยาบางชนิดปริมาณมาก เช่น ยาลดกรดอะลูมิเนียมไฮดรอกไซด์ bismuth subsalicylate เป็นต้น

ระยะเวลาของการถ่ายเหลว
➮ ท้องร่วงเฉียบพลัน คือ ท้องร่วงที่เป็นมาไม่เกิน 7 วัน
➮ ท้องร่วงยืดเยื้อ คือ ท้องร่วงที่เป็นนาน 8-13 วัน
➮ ท้องร่วงเรื้อรัง คือ ท้องร่วงที่เป็นนานตั้งแต่ 14 วันขึ้นไป

ซึ่งอาการท้องร่วงเฉียบพลัน สาเหตุของการถ่ายเหลวเฉียบพลันในเด็ก ส่วนใหญ่มักเกิดจากการติดเชื้อไวรัส รองลงมาเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย และผลข้างเคียงของยาฆ่าเชื้อปฏิชีวนะ  และอาจมีสาเหตุอื่นที่เกิดนอกระบบทางเดินอาหารแต่พบได้น้อย
ดังนั้น เมื่อลูกน้อยมีอาการท้องร่วงจึงควรได้รับการประเมินเบื้องต้นก่อนว่ามีภาวะขาดน้ำรุนแรงแค่ไหน เช่น ปากแห้ง ตาลึกโหล ร้องไห้ไม่มีน้ำตา ปัสสาวะออกน้อย ชีพจรเต้นไว มีอาการกระสับกระส่าย ร้องไห้งอแงผิดปกติหรือซึมลง น้ำหนักตัวลดลง  เป็นต้น ซึ่งหากไม่มั่นใจควรรีบพาลูกมาพบแพทย์เพื่อทำการตรวจที่โรงพยาบาล

การรักษาโรคท้องร่วง
การรักษาเบื้องต้นในขณะอยู่ที่บ้านถ้าหากลูกน้อยมีอาการท้องร่วง อาจจะต้องให้สารน้ำทางปาก เช่น เกลือแร่ ปริมาณ 10 มล./กก. ต่อการถ่ายอุจจาระเหลวเป็นน้ำ 1 ครั้ง (ปริมาณสูงสุด 240 มล.ต่อครั้ง)  แต่ในกรณีที่ผู้ป่วยไม่สามารถรับประทานเกลือแร่ชดเชยให้เพียงพอต่อการสูญเสียน้ำและเกลือแร่ในแต่ละครั้ง อาจเป็นเพราะ อาเจียนมาก ทานไม่ได้เลย หรือถ่ายเหลวหลายครั้ง ในปริมาณมาก ซึมลง ควรรีบพามาพบแพทย์ที่โรงพยาบาล เนื่องจากหากปล่อยให้เกิดภาวะขาดน้ำที่รุนแรงนานๆ อาจก่อให้เกิดภาวะไตวายเฉียบพลัน และเกิดภาวะช็อกได้


อาหารที่เหมาะสมสำหรับเด็กที่ท้องร่วง
1.ทารกที่กินนมแม่ แนะนำให้กินนมแม่ต่อได้ หากยังถ่ายเหลวหลายครั้งหลังรับประทานนม หรือนมแม่ออกครั้งละปริมาณมาก พิจารณาให้กินน้ำนมส่วนหลังไปก่อนนะคะ แล้วบีบน้ำนมส่วนหน้าเก็บแช่ตู้เย็นไว้ให้กินได้เมื่อหายท้องเสียแล้ว
2. รับประทานอาหารตามวัย ตามปกติ
3. การเปลี่ยนนมเป็นนมสูตรที่ปราศจากน้ำตาลแลคโทสซึ่งในกรณีนี้อาจไม่มีความจำเป็นต้องเปลี่ยนในผู้ป่วยท้องร่วงเฉียบพลันทุกราย
4. ในรายที่ถ่ายอุจจาระเป็นน้ำรุนแรงให้สงสัยอาจมีภาวะ lactose intolerance จึงอาจจะพิจารณาให้เปลี่ยนนมเป็นสูตรที่ปราศจากน้ำตาลแล็กโทส แต่ให้เปลี่ยนนมชั่วคราว ไม่จำเป็นต้องงดตลอดไป
5. แนะนำให้กินอาหารตามวัยที่ย่อยง่าย กินในปริมาณน้อยๆ และกินบ่อยๆ ควรงดเครื่องดื่มที่มีน้ำตาลสูง แต่ไม่จำเป็นต้องงดอาหาร

ในส่วนของการรักษา เบื้องต้นให้รับประทานยาตามอาการ ดื่มเกลือแร่ ส่วนยาฆ่าเชื้อปฏิชีวนะจะพิจารณาให้ใช้เมื่อมีข้อบ่งชี้ เนื่องจากท้องร่วงเฉียบพลันเกิดได้จากหลายสาเหตุ การรับประทานยาฆ่าเชื้อโดยไม่จำเป็น นอกจากจะไม่เกิดประโยชน์แล้ว ยังอาจเกิดผลข้างเคียงจากยาได้

การป้องกันโรคท้องร่วง
1. ล้างมือให้สะอาดเป็นประจำทั้งตัวเด็ก และผู้ดูแล
2. รับประทานอาหารที่สุก สะอาด และ ครบ 5 หมู่
3. ถ้าเกิดอาการท้องร่วงแล้ว ผู้ดูแลควรระมัดระวังการแพร่เชื้อ โดยดูแลหลังการขับถ่ายให้สะอาดเรียบร้อย เก็บแพมเพิสทิ้งลงถังขยะให้มิดชิด ไม่พาผู้ป่วยไปลงสระว่ายน้ำ และงดไปโรงเรียนหรือสถานรับเลี้ยงเด็กอ่อนจนกว่าจะหายดี

🔹บทความสุขภาพ🔹
➮ อาการท้องผูกในเด็ก
➮ โรคมือเท้าปาก
➮ การตรวจหาสารก่อภูมิแพ้ ALLERGY SCREENING
➮ พัฒนาการของเด็กตามช่วงวัย 

Reference:

สอบถามรายละเอียดข้อมูลเพิ่มเติมFacebook : โรงพยาบาลเปาโล เกษตร
Line official account : Paolo Hospital Kaset
Line ID : @paolokaset