การติดเชื้อโควิด-19 เมื่อรักษาหายแล้วยังก่อให้เกิดอาการหลงเหลือต่อเนื่อง  ลองโควิด (Long COVID) หรือ Post COVID-19 Syndrome  ซึ่งส่งผลต่อการทำงานของร่างกาย รวมถึงสมรรถภาพและการใช้ชีวิตประจำวัน โดยอาการและความรุนแรงจะแตกต่างกันไปตามแต่ละบุคคล  

มีอาการและความรุนแรงของโรคแตกต่างกัน รวมถึงการฟื้นฟูร่างกายได้ไม่เท่ากัน ดังนั้นจึงควรรู้ถึงอาการระยะยาว  เพื่อจะได้รู้เท่าทัน เตรียมพร้อมรับมือ และดูแลตัวเองให้ถูกวิธี

อาการลองโควิดจะมีความแตกต่างในแต่ละคน เป็นอาการที่ไม่มีลักษณะตายตัว สามารถเกิดขึ้นได้ทั่วร่างกาย ตั้งแต่ระบบหายใจ ระบบประสาท ระบบทางเดินอาหาร หัวใจและหลอดเลือด ทำให้ผู้ที่หายป่วยบางรายยังไม่สามารถกลับไปใช้ชีวิตได้ปกติเหมือนเดิม ซึ่งอาการลองโควิดมีโอกาสเกิดขึ้นได้ 30-50% จากจำนวนผู้ติดเชื้อโควิด-19 ที่รักษาหายแล้ว โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการป่วยรุนแรง

อย่างไรก็ดี มีลักษณะอาการร่วมที่พบได้บ่อยที่สามารถนำมาสรุป ได้แก่

• อาการอ่อนเพลีย เหนื่อยง่าย
• มีอาการหายใจถี่ หรือหายใจไม่ทัน หอบเหนื่อย หายใจไม่อิ่ม
• ใจสั่น รู้สึกแน่นหรืออึดอัดบริเวณหน้าอก
• ความจำสั้น สมาธิสั้น หรือรู้สึกสมองล้า
• มีไข้ ไอ ปวดหัว เจ็บคอ
• มีการรับรสหรือได้กลิ่นน้อยลง
• ปวดตามข้อต่อต่าง ๆ
• นอนไม่หลับ หลับยาก
• เวียนศีรษะ
• ปวดท้อง ท้องเสีย ไม่อยากอาหาร
• มีผื่นขึ้นตามตัว
• อาจมีภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล

ภาวะแทรกซ้อนของโควิด-19 ที่อาจเกิดขึ้นได้

• ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน
• มีปัญหาเกี่ยวกับระบบหัวใจและหลอดเลือด
• ไตวายเฉียบพลัน
• ตับอักเสบเฉียบพลัน
• ภาวะแทรกซ้อนทางระบบประสาท
• ภาวะติดเชื้อในกระแสเลือด

Multisystem Inflammatory Syndrome in Children (MIS-C)
อย่างไรก็ตาม นอกจากภาวะลองโควิดแล้ว ยังมีภาวะการเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นหลังจากติดเชื้ออีกหนึ่งอย่าง คือ Multisystem Inflammatory Syndrome in Children (MIS-C) ซึ่งมักจะพบในเด็ก นับเป็นอีกหนึ่งภาวะที่ควรทำความรู้จัก

เป็นกลุ่มอาการอักเสบหลายระบบ
เป็นภาวะแทรกซ้อนรุนแรงหลังเด็กหายจากการติดเชื้อโควิด-19 เริ่มมีอาการได้ตั้งแต่ระยะหายจากโรคจนถึงหลังติดเชื้อ 2 – 6 สัปดาห์สาเหตุเชื่อว่าเกิดจากการตอบสนองของภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสนี้มากเกินไป

อาการจากภาวะ “MIS-C”

• ไข้สูง เกิน 38 องศาเซลเซียส นานเกิน 24 ชั่วโมง
• ตาแดง
• ริมฝีปากแห้ง แดง ลิ้นแดงเป็นตุ่ม
• ผื่นขึ้นตามตัว
• มีอาการช็อค ความดันต่ำ
• ปวดท้อง อาเจียน ท้องเสีย
• หายใจหอบ
• ปวดศีรษะ ซึม

ภาวะ “MIS-C” อาจก่อให้เกิดอาการอักเสบในอวัยวะต่าง ๆ ทั่วร่างกาย อาทิ

• ระบบหัวใจและหลอดเลือด ทำให้มีอาการช็อค ความดันต่ำ หัวใจอักเสบ ลิ้นหัวใจอักเสบ เส้นเลือดหัวใจผิดปกติ
• ระบบทางเดินหายใจ ปอดอักเสบ กลุ่มอาการหายใจลำบากเฉียบพลัน ลิ่มเลือดอุดตันในปอด
• ระบบทางเดินอาหาร ท้องเสีย ท้องอืด อาเจียน ปวดท้อง เลือดออกทางเดินอาหาร หรือตับอักเสบ
• ผิวหนัง ผิวหนังแดง เยื่อบุอักเสบ เป็นผื่น
• ระบบประสาท มีอาการชัก เยื่อหุ้มสมองอักเสบ
• ระบบเลือด เกิดการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ
• ไตวายฉับพลัน

กลุ่มเสี่ยงต่อภาวะลองโควิด Long COVID 
อาการ Long COVID มีโอกาสเกิดขึ้นได้ประมาณ 30-50% ของจำนวนผู้ติดเชื้อโควิด-19 ที่รักษาหายแล้ว อาจเกิดหลังจากที่ได้รับเชื้อมาแล้ว 4-12 สัปดาห์ขึ้นไป มีรายงานว่าพบผู้ป่วย Long covid ในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย (โดยเฉพาะในวัยทำงาน)

กลุ่มเสี่ยงที่อาจเกิดภาวะดังกล่าว ได้แก่ ผู้ป่วยที่เคยเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลแล้ว (ผู้ป่วยสีเหลืองไปจนถึงสีแดง) โดยเฉพาะในกรณีที่เชื้อลงปอดแล้วเกิดภาวะปอดอักเสบรุนแรง เนื่องจากจะเกิดรอยโรคที่มีในปอดได้มากกว่า และใช้ระยะเวลาฟื้นตัวนานกว่า  นอกจากนี้ อีกกลุ่มที่ควรเฝ้าระวัง เพราะมีโอกาสได้รับผลกระทบของโรคที่รุนแรงและฟื้นตัวได้ยากกว่า คือ กลุ่มผู้สูงอายุ ผู้ที่มีภาวะอ้วน ผู้ป่วยโรคประจำตัว โดยเฉพาะโรคเบาหวาน รวมถึงกลุ่มผู้ที่มีระบบภูมิคุ้มกันต่ำ

วัคซีนโควิดช่วยป้องกันลองโควิด Long COVID 
ผู้ป่วยบางส่วนที่มีปัญหา Long COVID เป็นเวลานาน มีอาการที่ดีขึ้นหลังได้รับการฉีดวัคซีน แม้จะยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัด แต่มีการคาดการณ์สาเหตุว่าอาจมาจากการตอบสนองต่อการกระตุ้นของวัคซีน ทำให้ภูมิคุ้มกันมีความเปลี่ยนแปลงหรือถูกกระตุ้นสร้างภูมิคุ้มกันใหม่ ให้กลับมาทำงานได้ตามปกติ

แนวทางป้องกันเบื้องต้นที่ควรทำ เพื่อลดความเสี่ยงจากลองโควิด Long COVID ได้แก่

• ควรเข้ารับการฉีดวัคซีนและสร้างภูมิคุ้มกันให้กับตนเอง
• หากมีโรคประจำตัว  พยายามดูแลตนเอง ควบคุมอาการภาวะของโรคประจำตัว พร้อมปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด  
• รับประทานอาหารครบ 5 หมู่ ให้ได้สัดส่วนที่เหมาะสม แล้วหมั่นออกกำลังกายเป็นประจำ
• สร้างสภาวะจิตใจให้สดชื่น แจ่มใส ไม่เครียด ไม่วิตกกังวลหรือแพนิค
• ปรับตัวรับมือในสภาวะต่างๆ

ศูนย์ตรวจสุขภาพ โรงพยาบาลเปาโล พระประแดง
02 818 9000