การดูแลฟันลูกแต่ละช่วงวัย ตั้งแต่ฟันน้ำนมซี่แรกจนถึงฟันแท้

สุขภาพฟันของลูกน้อยเป็นเรื่องที่พ่อแม่ยุคใหม่ไม่ควรมองข้าม

เพราะ ฟันที่แข็งแรง ไม่เพียงช่วยในการเคี้ยวและการพูด แต่ยังมีผลต่อบุคลิกภาพและความมั่นใจของเด็กในระยะยาว
การดูแลฟันลูกอย่างถูกวิธีตั้งแต่แรกเกิดจนถึงวัยรุ่น จึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าในการสร้างรากฐานสุขภาพที่ดี

ช่วงทารก 0-6 เดือน เริ่มดูแลตั้งแต่ก่อนฟันขึ้น

แม้ว่าทารกในวัยนี้จะยังไม่มีฟัน แต่ สุขภาพช่องปาก ก็เป็นสิ่งสำคัญที่ควรใส่ใจตั้งแต่วันแรก

  • ใช้ ผ้าก๊อซชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว เช็ดเหงือก ลิ้น และกระพุ้งแก้มหลังดื่มนม

สิ่งที่พ่อแม่ควรทำ

  • ทำความสะอาดช่องปากด้วยผ้าก๊อซหรือผ้าที่สะอาดชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว ทุกครั้งหลังดื่มนม หรืออย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง อ่านเพิ่มเติมฟันผุกับโรคอ้วนในเด็ก

ช่วงฟันน้ำนม 6 เดือน-2 ปี ต้อนรับฟันซี่แรกขึ้น

  • ฟันน้ำนมซี่แรกขึ้นช่วง 6-8 เดือน (มักเริ่มจากฟันหน้าล่าง)
  • เด็กอาจมีอาการ น้ำลายไหล เหงือกบวม ชอบกัดของแข็ง
  • ควรแปรงฟันทันทีที่ฟันซี่แรกขึ้น
  • พาไปพบทันตแพทย์ครั้งแรกไม่เกินขวบปีแรก

วิธีดูแลฟันน้ำนม

  • ใช้แปรงขนนุ่ม + ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ แตะปลายขนแปรงพอชื้น
  • แปรงฟันวันละ 2 ครั้ง เช้าและก่อนนอน จากนั้นใช้ผ้าสะอาด ชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว เช็ดคราบยาสีฟัน รวมทั้งเช็ดทำความสะอาดช่องปากส่วนอื่นๆ ด้วย
  • ไม่ให้รับประทานขนมหวานและน้ำหวาน โดยเน้นให้ทานเป็นผลไม้สด


ช่วงหัดเดิน 2-3 ปี ฝึกนิสัยดีตั้งแต่ต้น

เมื่อฟันน้ำนมครบ 20 ซี่ แล้ว เป็นช่วงเวลาที่เหมาะสมในการสร้างนิสัยแปรงฟันให้ลูก

  • ควรฝึกนิสัยการแปรงฟัน เพื่อให้เกิดความคุ้นเคยและสนุกสนาน

สิ่งที่พ่อแม่ควรทำ

  • ใช้ยาสีฟันขนาดเท่าความกว้างของแปรง
  • เริ่มฝึกให้เด็กป้วนปาก
  • เลือกแปรงขนนุ่ม ขนแปรงหน้าตัดตรง 

ช่วงก่อนเรียน 3-5 ปี ป้องกันฟันผุจริงจัง

เด็กวัยนี้เริ่มเลือกอาหารเองมากขึ้น เสี่ยงกิน ขนมหวาน น้ำอัดลม ขนมเหนียวติดฟัน
ฟันน้ำนมยังมีความสำคัญ เพราะช่วยรักษาพื้นที่ให้ฟันแท้ขึ้นในตำแหน่งที่เหมาะสม

อาหารที่ดีต่อสุขภาพฟัน

  • นมและผลิตภัณฑ์จากนม เช่น ชีส
  • ผักใบเขียว ผลไม้สด
  • ลดน้ำอัดลมและขนมหวาน

เทคนิคแปรงฟัน

  • ขยับแปรงซ้าย-ขวาสั้นๆ ทีละ 2 ซี่
  • แปรงทุกด้านของฟันและเหงือก
  • ใช้เวลาไม่น้อยกว่า 2 นาที


ช่วงเรียน 6-12 ปี เปลี่ยนผ่านสู่ฟันแท้

เมื่ออายุประมาณ 6 ปี ฟันหน้าล่าง และฟันกรามแท้ซี่แรกขึ้น ฟันนี้จะอยู่ตลอดชีวิต ต้องดูแลเป็นพิเศษ

สิ่งที่ควรทำ

  • แปรงฟันกรามทุกซี่ ทุกด้าน ให้สะอาด
  • พิจารณา เคลือบหลุมร่องฟัน (Sealant) ในฟันกรามแท้
  • ใช้ไหมขัดฟันเป็นประจำทุกวัน 

วัยรุ่น 12+ ปี ฟันแท้ครบชุด

ฟันแท้ขึ้นครบแล้ว หลายคนเริ่มจัดฟัน ต้องดูแลเข้มข้นมากขึ้น

สิ่งที่วัยรุ่นควรใส่ใจ

  • ทำความสะอาดเครื่องมือจัดฟันทุกครั้ง
  • ใช้แปรงซอกฟันและไหมขัดฟัน
  • หลีกเลี่ยงอาหารแข็ง เหนียว และหวานเกินไป
  • ตรวจสุขภาพฟันทุก 6 เดือน 

หลักการดูแลฟันที่พ่อแม่ควรจำ
1.
สร้างนิสัยที่ดี: พ่อแม่ควรเป็นแบบอย่าง ทำให้การแปรงฟันสนุก เช่น เปิดเพลงหรือนิทาน
2.
เลือกอาหารที่เหมาะสม: ดื่มนมจืด หรือน้ำเปล่าแทนน้ำหวาน จำกัดขนมหวาน ไห้กินวันละไม่เกิน 1-2 ครั้ง
3.
ตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำ: พาลูกพบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน

แนะนำเพิ่มเติมการป้องกันฟันผุในเด็กเล็ก


คำถามที่พบบ่อย

ควรเริ่มแปรงฟันลูกตั้งแต่อายุเท่าไร?
ควรเริ่มทันทีที่ฟันซี่แรกขึ้น ประมาณ 6 เดือน ใช้แปรงขนนุ่มและยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ แตะปลายขนแปรงพอชื้น
เด็กเล็กควรไปพบทันตแพทย์เมื่อไร?
แนะนำไม่เกินขวบปีแรก หรือภายใน 6 เดือนหลังจากฟันซี่แรกขึ้น
ขนมหวานทำให้ฟันผุจริงไหม?
จริงค่ะ น้ำตาลเป็นตัวการหลักของฟันผุ ควรลดและแปรงฟันทันทีหลังรับประทาน

บทความโดย

ทพญ.ดร.ณัฐนันท์ โกวิทวัฒนา
ทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ สาขาทันตกรรมสำหรับเด็ก

สอบถามรายละเอียดข้อมูลเพิ่มเติม
ศูนย์ทันตกรรม โรงพยาบาลเปาโล เกษตร
โทร. 02 1500 900 ต่อ 5144 , 5145
Facebook : โรงพยาบาลเปาโล เกษตร
Line official account : Paolo Hospital Kaset
Line ID : @paolokaset