สุขภาพฟันของลูกน้อยเป็นเรื่องที่พ่อแม่ยุคใหม่ไม่ควรมองข้าม
เพราะ ฟันที่แข็งแรง ไม่เพียงช่วยในการเคี้ยวและการพูด แต่ยังมีผลต่อบุคลิกภาพและความมั่นใจของเด็กในระยะยาว
การดูแลฟันลูกอย่างถูกวิธีตั้งแต่แรกเกิดจนถึงวัยรุ่น จึงเป็นการลงทุนที่คุ้มค่าในการสร้างรากฐานสุขภาพที่ดี
.jpg)
ช่วงทารก 0-6 เดือน เริ่มดูแลตั้งแต่ก่อนฟันขึ้น
แม้ว่าทารกในวัยนี้จะยังไม่มีฟัน แต่ สุขภาพช่องปาก ก็เป็นสิ่งสำคัญที่ควรใส่ใจตั้งแต่วันแรก
- ใช้ ผ้าก๊อซชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว เช็ดเหงือก ลิ้น และกระพุ้งแก้มหลังดื่มนม
สิ่งที่พ่อแม่ควรทำ
- ทำความสะอาดช่องปากด้วยผ้าก๊อซหรือผ้าที่สะอาดชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว ทุกครั้งหลังดื่มนม หรืออย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง อ่านเพิ่มเติมฟันผุกับโรคอ้วนในเด็ก
ช่วงฟันน้ำนม 6 เดือน-2 ปี ต้อนรับฟันซี่แรกขึ้น
- ฟันน้ำนมซี่แรกขึ้นช่วง 6-8 เดือน (มักเริ่มจากฟันหน้าล่าง)
- เด็กอาจมีอาการ น้ำลายไหล เหงือกบวม ชอบกัดของแข็ง
- ควรแปรงฟันทันทีที่ฟันซี่แรกขึ้น
- พาไปพบทันตแพทย์ครั้งแรกไม่เกินขวบปีแรก
วิธีดูแลฟันน้ำนม
- ใช้แปรงขนนุ่ม + ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ แตะปลายขนแปรงพอชื้น
- แปรงฟันวันละ 2 ครั้ง เช้าและก่อนนอน จากนั้นใช้ผ้าสะอาด ชุบน้ำต้มสุกที่เย็นแล้ว เช็ดคราบยาสีฟัน รวมทั้งเช็ดทำความสะอาดช่องปากส่วนอื่นๆ ด้วย
- ไม่ให้รับประทานขนมหวานและน้ำหวาน โดยเน้นให้ทานเป็นผลไม้สด

ช่วงหัดเดิน 2-3 ปี ฝึกนิสัยดีตั้งแต่ต้น
เมื่อฟันน้ำนมครบ 20 ซี่ แล้ว เป็นช่วงเวลาที่เหมาะสมในการสร้างนิสัยแปรงฟันให้ลูก
- ควรฝึกนิสัยการแปรงฟัน เพื่อให้เกิดความคุ้นเคยและสนุกสนาน
สิ่งที่พ่อแม่ควรทำ
- ใช้ยาสีฟันขนาดเท่าความกว้างของแปรง
- เริ่มฝึกให้เด็กป้วนปาก
- เลือกแปรงขนนุ่ม ขนแปรงหน้าตัดตรง
ช่วงก่อนเรียน 3-5 ปี ป้องกันฟันผุจริงจัง
เด็กวัยนี้เริ่มเลือกอาหารเองมากขึ้น เสี่ยงกิน ขนมหวาน น้ำอัดลม ขนมเหนียวติดฟัน
ฟันน้ำนมยังมีความสำคัญ เพราะช่วยรักษาพื้นที่ให้ฟันแท้ขึ้นในตำแหน่งที่เหมาะสม
อาหารที่ดีต่อสุขภาพฟัน
- นมและผลิตภัณฑ์จากนม เช่น ชีส
- ผักใบเขียว ผลไม้สด
- ลดน้ำอัดลมและขนมหวาน
เทคนิคแปรงฟัน
- ขยับแปรงซ้าย-ขวาสั้นๆ ทีละ 2 ซี่
- แปรงทุกด้านของฟันและเหงือก
- ใช้เวลาไม่น้อยกว่า 2 นาที

ช่วงเรียน 6-12 ปี เปลี่ยนผ่านสู่ฟันแท้
เมื่ออายุประมาณ 6 ปี ฟันหน้าล่าง และฟันกรามแท้ซี่แรกขึ้น ฟันนี้จะอยู่ตลอดชีวิต ต้องดูแลเป็นพิเศษ
สิ่งที่ควรทำ
- แปรงฟันกรามทุกซี่ ทุกด้าน ให้สะอาด
- พิจารณา เคลือบหลุมร่องฟัน (Sealant) ในฟันกรามแท้
- ใช้ไหมขัดฟันเป็นประจำทุกวัน
วัยรุ่น 12+ ปี ฟันแท้ครบชุด
ฟันแท้ขึ้นครบแล้ว หลายคนเริ่มจัดฟัน ต้องดูแลเข้มข้นมากขึ้น
สิ่งที่วัยรุ่นควรใส่ใจ
- ทำความสะอาดเครื่องมือจัดฟันทุกครั้ง
- ใช้แปรงซอกฟันและไหมขัดฟัน
- หลีกเลี่ยงอาหารแข็ง เหนียว และหวานเกินไป
- ตรวจสุขภาพฟันทุก 6 เดือน
หลักการดูแลฟันที่พ่อแม่ควรจำ
1. สร้างนิสัยที่ดี: พ่อแม่ควรเป็นแบบอย่าง ทำให้การแปรงฟันสนุก เช่น เปิดเพลงหรือนิทาน
2. เลือกอาหารที่เหมาะสม: ดื่มนมจืด หรือน้ำเปล่าแทนน้ำหวาน จำกัดขนมหวาน ไห้กินวันละไม่เกิน 1-2 ครั้ง
3. ตรวจสุขภาพฟันเป็นประจำ: พาลูกพบทันตแพทย์ทุก 6 เดือน
แนะนำเพิ่มเติมการป้องกันฟันผุในเด็กเล็ก
.jpg)
คำถามที่พบบ่อย
ควรเริ่มแปรงฟันลูกตั้งแต่อายุเท่าไร?
ควรเริ่มทันทีที่ฟันซี่แรกขึ้น ประมาณ 6 เดือน ใช้แปรงขนนุ่มและยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ แตะปลายขนแปรงพอชื้น
เด็กเล็กควรไปพบทันตแพทย์เมื่อไร?
แนะนำไม่เกินขวบปีแรก หรือภายใน 6 เดือนหลังจากฟันซี่แรกขึ้น
ขนมหวานทำให้ฟันผุจริงไหม?
จริงค่ะ น้ำตาลเป็นตัวการหลักของฟันผุ ควรลดและแปรงฟันทันทีหลังรับประทาน
บทความโดย
ทพญ.ดร.ณัฐนันท์ โกวิทวัฒนา
ทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ สาขาทันตกรรมสำหรับเด็ก สอบถามรายละเอียดข้อมูลเพิ่มเติม