ภาวะซีดหรือโลหิตจาง คือการมีเม็ดเลือดแดงหรือฮีโมโกลบินต่ำกว่าปกติ ทำให้ออกซิเจนไปเลี้ยงอวัยวะได้ไม่เพียงพอ อันตรายมากหากไม่รักษา เสี่ยงหัวใจล้มเหลวและส่งผลต่อพัฒนาการ

โลหิตจางคืออะไร และรุนแรงแค่ไหน
                ภาวะซีด หรือที่แพทย์เรียกว่า "โลหิตจาง (Anemia)" เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อยในผู้คนทุกเพศทุกวัย ตามข้อมูลจากองค์การอนามัยโลก พบว่าประชากรโลกประมาณ 1.6 พันล้านคนเป็นโลหิตจาง
                ในประเทศไทย สถิติจากกรมอนามัย ระบุว่า หญิงวัยเจริญพันธุ์ไทย 25.3% และเด็กอายุ 6-23 เดือน 33.7% มีอาการนี้

ระดับความรุนแรงของเลือดจาง

สัญญาณเตือนภาวะซีดที่ไม่ควรมองข้าม

อาการเริ่มแรกที่สังเกตได้ง่าย

• เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย แม้ทำกิจกรรมเล็กน้อย
• หน้าซีด โดยเฉพาะที่หนังตาด้านใน ลิ้น เหงือก
• หายใจเร็ว หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
• วิงเวียนศีรษะ มึนงง มือเท้าเย็น

อาการที่บ่งบอกถึงความรุนแรง

• ผมร่วง เล็บเปราะ แตกง่าย
• อยากกินสิ่งแปลกๆ เช่น น้ำแข็ง แป้ง ดิน
• ปวดศีรษะบ่อย สมาธิสั้น จำได้ไม่ดี
• หายใจลำบากแม้อยู่เฉยๆ

สาเหตุหลักของโลหิตจาง

เลือดจาง โลหิตจาง เกิดได้จากหลายสาเหตุ แบ่งออกเป็น 3 กลุมหลัก

1. การสูญเสียเลือด

• ประจำเดือนมากผิดปกติ
• เลือดออกในระบบทางเดินอาหาร
• การบริจาคเลือดบ่อยเกินไป

2. การผลิตเม็ดเลือดแดงลดลง

• ขาดธาตุเหล็ก (พบ 80% ของทุกกรณี)
• ขาดวิตามิน B12 หรือกรดโฟลิก
• โรคไตเรื้อรัง โรคมะเร็งที่ไขกระดูก

3. การทำลายเม็ดเลือดแดงมากเกินไป

• โรคทางพันธุกรรม เช่น ธาลัสซีเมีย
• ภูมิคุ้มกันบกพร่อง
• การติดเชื้อรุนแรง

การตรวจวินิจฉัยและการรักษา
การตรวจเลือดพื้นฐาน
แพทย์จะสั่งตรวจ Complete Blood Count (CBC) เพื่อดูค่าต่างๆ

วิธีการรักษาตามสาเหตุ

• ขาดธาตุเหล็ก: ยาเสริมธาตุเหล็ก + อาหารที่มีธาตุเหล็กสูง
• ขาดวิตามิน B12: ฉีดวิตามิน B12 หรือรับประทานเสริม
• เลือดออกมาก: หาสาเหตุและรักษาจุดเลือดออก
• โรคเรื้อรัง: รักษาโรคต้นเหตุควบคู่กัน 

อาหารที่ช่วยป้องกันโลหิตจาง

อาหารที่มีธาตุเหล็กสูง

• เนื้อแดง ตับ ปลาทู หอยแครง
• ผักใบเขียวเข้ม ถั่วเหลือง งาดำ

อาหารเสริมการดูดซึม

• ผลไม้ที่มีวิตามิน C เช่น ส้ม มะนาว
• หลีกเลี่ยงชา กาแฟ หลังอาหารทันที

ภาวะแทรกซ้อนที่อันตราย

หากไม่ได้รับการรักษา อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง:

• หัวใจล้มเหลว จากการทำงานหนักเกินไป
• พัฒนาการช้า ในเด็ก สมาธิสั้น เรียนไม่เก่ง
• คลอดก่อนกำหนด ในหญิงตั้งครรภ์
• การติดเชื้อง่าย เนื่องจากภูมิคุ้มกันอ่อนแอ

คำถามที่พบบ่อย

โรคิดจางหายได้ไหม?

หายได้ หากรักษาถูกต้องตามสาเหตุ ใช้เวลา 2-6 เดือน

กินยาเสริมธาตุเหล็กนานแค่ไหน?

โดยทั่วไป 3-6 เดือน ขึ้นอยู่กับความรุนแรง

โรคิดจางติดต่อได้ไหม?

ติดต่อไม่ได้ แต่บางชนิดมีสาเหตุจากพันธุกรรม

เมื่อไหร่ควรพบแพทย์

ควรรีบพบแพทย์ทันทีเมื่อ

• อ่อนเพลียมากจนทำกิจกรรมประจำวันไม่ได้
• หน้าซีดจัด ริมฝีปากซีด
• หายใจลำบาก หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ
• เป็นลมหรือสลบ

ควรตรวจสุขภาพประจำปี

• หญิงวัยเจริญพันธุ์และหญิงตั้งครรภ์
• เด็กอายุ 1-5 ปี และผู้สูงอายุ 60 ปี

ตามข้อมูลจากกรมการแพทย์ แนะนำให้ผู้ที่มีความเสี่ยงตรวจสุขภาพประจำปีอย่างสม่ำเสมอ

ภาวะซีดหรือโลหิตจาง เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อยแต่ไม่ควรมองข้าม การรู้จักสังเกตอาการและเข้าใจสาเหตุช่วยให้การรักษาได้ผลดีขึ้น การรับประทานอาหารที่เหมาะสมและการตรวจสุขภาพประจำปีเป็นสิ่งสำคัญ

หากสงสัยว่าตนเองหรือคนใกล้ชิดอาจมีเลือดจาง ควรพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยและรักษาที่เหมาะสม การดูแลสุขภาพเชิงป้องกันจะช่วยให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

บทความโดย
พญ.ศิริลักษณ์ ไทยยานันท์
อายุรแพทย์ทั่วไป

สอบถามรายละเอียดข้อมูลเพิ่มเติม

แผนกอายุรกรรม โรงพยาบาลเปาโล เกษตร
โทร. 02 1500 900 ต่อ 5113
Facebook : โรงพยาบาลเปาโล เกษตร
Line official account : Paolo Hospital Kaset
Line ID : @paolokaset