โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis)

        เป็นภาวะที่มีเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโตอยู่นอกโพรงมดลูก พบบ่อยได้ในสตรีวัยเจริญพันธ์ุ อาการนำ คือ ปวดประจำเดือน ปวดท้องน้อยเรื้อรัง ขับถ่ายลำบากช่วงมีประจำเดือน และมีบุตรยาก ปัจจุบันยังไม่มีทฤษฎีการเกิดที่แน่ชัด แต่เชื่อว่าเกิดจากการมีประจำเดือนไหลย้อนกลับเข้าไปในช่องท้องผ่านทางท่อนำไข่ ทำให้เกิดรอยโรคในตำแหน่งต่าง ๆ เช่น รังไข่ อุ้งเชิงกราน รอยต่อระหว่างลำไส้ส่วนปลายกับช่องคลอด หรืออาจมีเยื่อบุแทรกเข้าไปในชั้นกล้ามเนื้อของมดลูกมีภาวะมดลูกโตทำให้มีอาการประจำเดือนมามากร่วมด้วย ระยะเวลาตั้งแต่เริ่มมีอาการถึงวินิจฉัยโรคอยู่ประมาณ 4-8 ปี




         ดังนั้นถ้าได้รับการวินิจฉัยตั้งแต่เริ่มแรกจะช่วยลดอาการปวด ลดความทุกข์ทรมาน และเพิ่มคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น ซึ่งการวินิจฉัยจะเริ่มตั้งแต่ประวัติอาการปวด เช่น ปวดประจำเดือน ปวดท้องน้อยเรื้อรัง คลำได้ก้อนที่ช่องท้อง การตรวจภายในพบมีมดลูกโต ก้อนถุงน้ำรังไข่ หรือคลำได้พังผืดด้านหลังมดลูก  ร่วมกับการทำอัลตร้าซาวด์อุ้งเชิงกราน จะพบลักษณะที่เฉพาะเจาะจงของถุงน้ำรังไข่ Endometriosis หรือช็อกโกแลตซีสต์ ในรายที่สงสัยว่ามีรอยโรคหลายตำเหน่ง เช่น ช่องท้องด้านบน ลำไส้ใหญ่ตรง อาจพิจารณาส่งตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าร่วมด้วย

          การรักษาหลักเป็นการใช้ยาฮอร์โมน  หรือยาคุมกำเนิด ร่วมกับยาแก้ปวด และหรือรักษาโดยการผ่าตัดเพื่อเอารอยโรคที่เห็นด้วยตาเปล่าออก ข้อบ่งชี้ในการเลือกผ่าตัด คือ ผู้ป่วยที่ใช้ยาแล้วอาการไม่ดีขึ้น พบว่ามีระยะของโรครุนแรงตั้งแต่เริ่มวินิจฉัย สงสัยมะเร็ง หรือมีภาวะแทรกซ้อนจากโรค เช่น ก้อนถุงน้ำรังไข่แตก หรือรั่ว  ซี่งการผ่าตัดมีทั้งการผ่าแบบอนุรักษ์ คือเก็บรักษารังไข่หรือมดลูกไว้ และการผ่าตัดเอาออกทั้งหมด ทั้งมดลูกและรังไข่ทั้งสองข้าง ชนิดการผ่าตัดทำได้ทั้งแบบเปิดหน้าท้อง และการผ่าตัดส่องกล้อง การเลือกการรักษาจะเป็นการเลือกเฉพาะแต่ละบุคคล โดยมีปัจจัยต่างๆ ที่คำนึงถึง เช่น ลักษณะปวด ระยะของโรคจาการตรวจภายใน การอัลตร้าซาวด์ ความต้องการมีบุตร ข้อห้ามในการใช้ยา ผลข้างเคียงจากการใช้ยา เนื่องจากภาวะนี้เป็นภาวะอักเสบเรื้อรังจึงจำเป็นต้องรักษาระยาว เพื่อป้องกันการกลับซ้ำของโรค พบได้ถึงร้อยละ 50 ภายหลังการรักษา 5 ปี

         โรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มาด้วยอาการหลัก คือ ปวดท้องน้อยในช่วงมีประจำเดือน การวินิจฉัยได้จากประวัติอาการ การตรวจภายใน และ อัลตร้าซาวด์อุ้งเชิงกราน การรักษาจะเป็นการเลือกเฉพาะบุคคลโดยมีข้อคำนึงถึงปัจจัยต่างๆ เพื่อให้ผู้ป่วยได้รับการรักษาได้อย่างต่อเนื่อง และปลอดภัย สามารถใช้ยาในระยะยาวได้เพื่อป้องกันอาการกลับซ้ำหลังการรักษาหลัก หรือหลังผ่าตัด เพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิตในปัจจุบันและอนาคตได้

บทความโดย
พญ.อาจรีย์ เส้นทอง
สูตินรีเแพทย์ ชำนาญการด้านผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวชและมะเร็งวิทยานรีเวช
โรงพยาบาลเปาโล เกษตร

สอบถามรายละเอียดข้อมูลเพิ่มเติม
แผนกสูตินรีเวช โรงพยาบาลเปาโล เกษตร
โทร. 02 1500 900 ต่อ 5420

Line official account : Paolo Hospital Kaset
Line ID : @paolokaset