ลูกไม่กินข้าว กินยาก เสี่ยงขาดสารอาหารหรือไม่? วิธีรับมือเด็กเลือกกินที่พ่อแม่ควรรู้
โรงพยาบาลเปาโลเกษตร
04-ก.ค.-2568

เข้าใจพฤติกรรมการกิน ป้องกันปัญหาขาดสารอาหาร เลี้ยงลูกอย่างมั่นใจ
         
หลายครอบครัวเผชิญปัญหาลูกไม่ยอมกินข้าว ทำให้พ่อแม่เป็นกังวลว่าลูกจะได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ แต่ก่อนที่จะตื่นตระหนก เราต้องเข้าใจก่อนว่าเด็กไม่กินข้าวเป็นเรื่องปกติหรือเป็นสัญญาณเตือนที่ต้องรีบแก้ไข การที่เด็กไม่ยอมกินข้าวอาจเกิดจากหลายสาเหตุ ทั้งจากการเลือกกิน (Picky Eating) การเบื่ออาหาร หรือปัญหาสุขภาพที่แท้จริง การแยกแยะสาเหตุจะช่วยให้พ่อแม่หาวิธีแก้ไขที่เหมาะสม



สาเหตุหลักที่เด็กไม่กินข้าว

1. พฤติกรรมเลือกกิน (Picky Eating)

เด็กวัย 2-6 ปีมักมีพฤติกรรมเลือกกิน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของการพัฒนาการ เด็กในวัยนี้จะเริ่มแสดงความชอบไม่ชอบอาหารชัดเจน และอาจปฏิเสธอาหารที่ไม่คุ้นเคย

2. ปัญหาด้านเนื้อสัมผัสและรสชาติ

เด็กบางคนมีความไวต่อเนื้อสัมผัสของอาหาร โดยเฉพาะข้าวที่มีเนื้อสัมผัสนิ่มเหนียว อาจทำให้เด็กรู้สึกไม่สบายและไม่อยากกิน

3. ความเบื่ออาหารประจำ

การกินข้าวเป็นอาหารหลักทุกมื้ออาจทำให้เด็กเกิดความเบื่อ โดยเฉพาะถ้าเป็นข้าวเปล่าไม่มีกับข้าวที่น่าสนใจ

4. ปัญหาทางการแพทย์

ในบางกรณี การไม่กินข้าวอาจเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพ เช่น ปัญหาระบบย่อยอาหาร การติดเชื้อ ภาวะขาดสารอาหารบางชนิด หรือ ปัญหาทางพัฒนาการและพฤติกรรม

เด็กไม่กินข้าว เสี่ยงขาดสารอาหารจริงหรือไม่?

คำตอบคือ "อาจจะ" ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย

ระยะเวลาที่ไม่กิน

หากเด็กไม่กินข้าวเพียงชั่วคราว 1-2 วัน อาจไม่ใช่ปัญหาใหญ่ แต่หากยาวนานเป็นสัปดาห์หรือเดือน อาจส่งผลต่อการได้รับสารอาหาร

การชดเชยจากอาหารอื่น

ถ้าเด็กไม่กินข้าวแต่กินคาร์โบไฮเดรตจากแหล่งอื่น เช่น ขนมปัง บะหมี่ หรือผลไม้ อาจไม่เกิดปัญหาขาดพลังงาน แต่อาจส่งผลต่อการได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน

อาการแสดงที่ควรสังเกต

  • น้ำหนักลดลงอย่างต่อเนื่อง
  • ดูซูบซีด ไม่มีพลัง
  • ผิวหนังซีด เล็บแตกง่าย
  • มีปัญหาการเจริญเติบโต

สำคัญ: หากสังเกตเห็นอาการเหล่านี้ควรปรึกษาแพทย์เพื่อประเมินภาวะโภชนาการบ

 

เทคนิคเบื้องต้นในการแก้ไขปัญหาเด็กไม่กินข้าว

1. ปรับเปลี่ยนวิธีการเสิร์ฟ

  • ทำข้าวผัด ข้าวต้ม หรือข้าวโพดแทนข้าวเปล่า
  • ใส่ผักสีสันสวยงามลงในข้าว
  • ปั้นข้าวเป็นรูปทรงน่ารัก

2. สร้างบรรยากาศการกินที่ดี

  • กินข้าวพร้อมกันเป็นครอบครัว
  • หลีกเลี่ยงการดูโทรทัศน์ขณะกิน

3. ให้เด็กมีส่วนร่วม

  • ให้เด็กช่วยเตรียมอาหาร
  • ให้เลือกกับข้าวที่ชอบ

4. ไม่บังคับหรือขู่

  • หลีกเลี่ยงการดุรุนแรงบังคับให้กิน
  • ไม่ใช้ขนมเป็นรางวัลแลกกับการกินข้าว

5. ฝึกนั่งโต๊ะรับประทานเป็นเวลา

  • ฝึกให้ทานเป็นเวลาและเป็นกิจจะลักษณะ เช่น นั่งโต๊ะ(หรือเก้าอี้เฉพาะ)ทานอาหาร
  • หากเริ่มทานเองได้ให้ทานอาหาร โดยเด็กจะใช้เวลาประมาณ15-20นาที
  • หากไม่ทานเมื่อครบเวลาประมาณ 30 นาทีให้เก็บอาหาร
  • โดยไม่มีขนมหรือนมก่อนทานอาหาร อย่างน้อย 2 ชั่วโมง
  • ไม่เปิดโทรทัศน์ ให้ดู/เล่น โทรศัพท์หรือแทบเลต

 

ทางเลือกคาร์โบไฮเดรตสำหรับเด็กที่ไม่กินข้าว

หากเด็กยังไม่ยอมกินข้าว สามารถให้คาร์โบไฮเดรตจากแหล่งอื่นได้

  • ขนมปังโฮลวีท - ให้พลังงานและใยอาหาร
  • บะหมี่/สปาเก็ตตี้ - เด็กมักชอบและกินง่าย
  • ข้าวโพด - หวานธรรมชาติ มีวิตามินและแร่ธาตุ
  • มันฝรั่งต้ม/อบ - อุดมไปด้วยวิตามินซี
  • ผลไม้หวาน เช่น กล้วย ลำไย - ให้พลังงานรวดเร็ว

สิ่งสำคัญคือต้องให้อาหารครบ 5 หมู่ และสังเกตการเจริญเติบโตของเด็กอย่างสม่ำเสมอ


เมื่อไหร่ควรพาเด็กไปพบแพทย์

  • ไม่กินข้าวหรืออาหารหลักมานานกว่า 2 สัปดาห์ โดยมีลักษณะการขาดอาหารเช่น ผมสีซีดแห้งเปราะบาง
  • น้ำหนักลดลงอย่างต่อเนื่อง
  • มีอาการอ่อนเพลีย ไม่สดชื่น
  • ปฏิเสธอาหารทุกชนิด
  • มีอาการท้องเสีย ท้องผูก หรือปวดท้องบ่อย

การปรึกษาแพทย์หรือนักโภชนาการจะช่วยประเมินภาวะโภชนาการ และแนะนำแนวทางการแก้ไขที่เหมาะสมกับเด็กแต่ละคน

 

การป้องกันปัญหาการกินในเด็ก

1. สร้างนิสัยการกินที่ดีตั้งแต่เล็ก

2. จำกัดขนมขบเคี้ยวและน้ำหวาน
3. กำหนดเวลามื้ออาหารให้ชัดเจน

         
นอกจากนี้ การดูแลสุขภาพโดยรวมของเด็กก็สำคัญไม่แพ้กัน โดยเฉพาะการป้องกันปัญหาอ้วนในเด็ก ซึ่งสามารถอ่านเพิ่มเติมเรื่องรู้ทันโรคอ้วนในเด็ก ป้องกันได้ก่อนส่งผลระยะยาว เพื่อเข้าใจถึงความสำคัญของการควบคุมน้ำหนักที่เหมาะสมในเด็ก
         
          ปัญหาเด็กไม่กินข้าวเป็นเรื่องปกติที่หลายครอบครัวเผชิญ สิ่งสำคัญคือต้องสังเกตว่าเป็นเพียงการเลือกกินชั่วคราว หรือเป็นปัญหาที่ส่งผลต่อสุขภาพจริงๆ จำไว้ว่า การเลี้ยงดูลูกไม่มีสูตรสำเร็จตายตัว สิ่งที่เหมาะสมกับเด็กคนหนึ่งอาจไม่เหมาะกับอีกคน การปรับตัวและหาวิธีที่เหมาะสมกับลูกของเราเองคือสิ่งที่สำคัญที่สุด




สอบถามรายละเอียดข้อมูลเพิ่มเติม
ศูนย์ตรวจสุขภาพเด็ก โรงพยาบาลเปาโล เกษตร
โทร. 02 1500 900 ต่อ 5121
Facebook : โรงพยาบาลเปาโล เกษตร
Line official account : Family Child Paolo