การดูแลเท้าผู้ป่วยเบาหวาน (Foot Care) คืออะไร?
การดูแลเท้าผู้ป่วยเบาหวาน (Foot Care) คือ การป้องกันและลดความเสี่ยงในการเกิดแผลลุกลามและติดเชื้อจนถูกตัดเท้า ซึ่งส่วนใหญ่จะมีสาเหตุจากภาวะแทรกซ้อนที่ทำให้ปลายประสาทเสื่อมหรือถูกทำลาย โดยมักเริ่มที่ปลายเท้าก่อน ทั้งยังมีภาวะเลือดไปเลี้ยงเท้าไม่เพียงพอจากอาการปลายหลอดเลือดแดงตีบ และด้วยผิวหนังที่เท้าของผู้ป่วยเบาหวานมักจะแห้งมากและเกิดรอยแตกได้ง่ายจึงนำไปสู่การเกิดแผล ทั้งนี้ผู้ป่วยเบาหวานมักไม่รู้ตัวว่าเกิดแผลที่เท้าเพราะไม่รู้สึกเจ็บ ทำให้ผู้ป่วยใช้เท้าเดินลงน้ำหนักตามปกติต่อไป แผลจึงถูกกดเหยียบหรือได้รับการกระแทก เมื่อแผลลุกลามหรือมีการติดเชื้อถึงกระดูก แพทย์จะพิจารณาการรักษาด้วยการตัดเซลล์ที่ตายแล้วออก ซึ่งอาจต้องตัดอวัยวะที่เสียหายหรือตัดเท้าออกด้วย เพื่อรักษาอวัยวะในส่วนที่ยังดีอยู่ไว้
การดูแลเท้าผู้ป่วยเบาหวาน (Foot Care) ประกอบด้วยอะไรบ้าง?
การให้ความรู้และคำแนะนำเรื่องการดูแลสุขภาพเท้าแก่ผู้ป่วยและญาติที่ดูแลผู้ป่วย เพื่อให้เกิดการป้องกันหรือพบปัญหาสุขภาพเท้าได้ตั้งแต่ในระยะเริ่มต้น จะได้รีบรักษาอย่างทันท่วงที
การให้การบริการฉุกเฉิน กรณีเกิดแผลหรือพบว่ามีปัญหาที่เท้าที่ต้องการการรักษาอย่างเร่งด่วนโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เช่น การทำความสะอาดแผล การทำแผล การตัดเนื้อเยื่อส่วนที่บาดเจ็บและตายแล้วออก
การตรวจหาภาวะการติดเชื้อ และให้การรักษาอย่างตรงจุด
การรักษาภาวะขาดเลือดไปเลี้ยงที่เท้า
หาสาเหตุของการเกิดแผล และแนะนำวิธีป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำ
ทั้งนี้ ยังรวมถึงการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ไขมันในเลือด ความดันโลหิต และโรคแทรกซ้อนอื่นๆ ที่เกี่ยวกับโรคเบาหวาน
ข้อปฏิบัติเพื่อการป้องกันการเกิดโรคเท้าเบาหวาน
ดูแลรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ที่ควบคุมได้ ด้วยการคุมอาหาร การออกกำลังกาย และกินหรือฉีดยาตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
เข้ารับการตรวจคัดกรองเท้าเป็นประจำทุกปี แม้ไม่มีอาการชา หรือไม่มีแผล
ระวังไม่ให้เกิดแผลที่เท้า
ดูแลแผลที่เท้าให้ดี
วิธีการดูแลเท้าด้วยตนเองในผู้ป่วยเบาหวาน
การดูแลเท้าในผู้ป่วยเบาหวานที่ดี มีส่วนสำคัญเป็นอย่างมากในการป้องกันการเกิดแผลและลดโอกาสการถูกตัดเท้าได้ ทั้งนี้ ผู้ป่วยเบาหวานที่มีเส้นประสาทเสื่อม หรือมีเลือดไปเลี้ยงบริเวณเท้าไปเพียงพอ ควรดูแลสุขภาพเท้าอย่างเคร่งครัด ดังนี้
สำรวจดูเท้าทุกวันว่ามีรอยขีดข่วน รอยบาด ตุ่มน้ำพอง รอยฟกช้ำ สีผิวที่เปลี่ยนไป อาการบวม หรือมีแผลเปิดหรือไม่ หากพบความผิดปกติใดๆ ควรแจ้งแพทย์ให้เร็วที่สุด ทั้งนี้ควรสำรวจที่ฝ่าเท้าด้วย
ทำความสะอาดเท้าให้ทั่วถึง โดยเฉพาะบริเวณซอกนิ้วเท้า ควรเช็ดหรือเป่าเท้าให้แห้งอย่างระมัดระวัง ใช้น้ำมันหรือโลชั่นทาให้ทั่วเท้าเพื่อให้ผิวอ่อนนุ่ม แต่ต้องหลีกเลี่ยงการทาบริเวณซอกนิ้วเท้า
ตัดเล็บเท้าให้ตรงในแนวขวาง และใช้ตะไบลบคมที่ปลายเล็บเพื่อป้องกันการเกิดแผล
สวมรองเท้าอยู่เสมอไม่ว่าจะอยู่ในบ้านหรือนอกบ้านเพื่อป้องกันเท้าบาดเจ็บ โดยพึงระวังการสวมรองเท้าปลายแหลม ส้นสูง มีรูเปิด ไม่มีสายรัดหรือไม่หุ้มส้น ทั้งยังไม่ควรเดินเท้าเปล่า โดยเฉพาะบนพื้นที่ร้อนจัด เช่น พื้นที่ถูกแสงแดด
ตรวจรองเท้าก่อนสวมใส่ทุกครั้ง เพื่อไม่ให้มีสิ่งแปลกปลอม โดยเฉพาะเศษก้อนหิน วัตถุแหลมคม หรือส่วนที่ขรุขระที่อาจขีดข่วนให้เท้าเป็นแผลได้
ควรสวมถุงเท้าเพื่อป้องกันการเสียดสี แต่ไม่ควรสวมให้รัดแน่นจนเกินไป
หากมีแผล ควรทำความสะอาดและปิดแผลด้วยวัสดุที่ฆ่าเชื้อแล้ว
ไม่ใช้กระเป๋าน้ำร้อนหรือเครื่องทำความร้อนประคบหรือเป่าที่เท้า
หลีกเลี่ยงการใช้ยาทาตาปลา ยาจี้หูด หรือมีดโกนกับเท้า เพราะอาจทำให้เกิดบาดแผล
ลดหรือควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน เพื่อให้เท้าไม่ต้องรับภาระที่หนักเกินไป
งดสูบบุหรี่ ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุที่ทำให้หลอดเลือดตีบ และมีผลให้เลือดไปเลี้ยงบริเวณเท้าได้น้อยลง ทำให้แผลหายช้า
ปรึกษาแพทย์ออนไลน์
