การศึกษา

"หัวใจสำคัญของแพทย์อายุรกรรม คือเราจะไม่มองคนไข้เป็นชิ้นส่วน แต่จะมองเป็นองค์รวม เมื่อคนไข้มาพบหมอด้วยโรคใดโรคหนึ่ง ก็จะต้องสำรวจภาวะและปัจจัยเสี่ยงโรคเรื้อรังอื่นๆ ของคนไข้ด้วย เพราะการควบคุมปัจจัยต่างๆ เพื่อลดภาวะเสี่ยงขณะยังไม่มีอาการหรือยังไม่เกิดโรคจะช่วยให้โรคไม่เกิดหรือเกิดช้าลง และหากพบว่าเริ่มเป็นโรคแล้ว สิ่งที่ท้าทายความสามารถของอายุรแพทย์ ก็คือการรักษาคนไข้ให้คนไข้กินยาน้อยที่สุด แต่สามารถกลับมามีสุขภาพที่ดีได้ ทำอย่างไรให้ไขมัน ความดัน และน้ำตาลในเลือดกลับมาอยู่ในเกณฑ์ปกติ มีความสมดุลของน้ำหนักตัว มีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น"

นพ.ปฐมภูมิ คูอนุพงศ์ ย้ำเสมอว่า การรักษาคนไข้ด้วยการให้กินยาเป็นเรื่องที่ง่าย เพราะเป็นเหมือนทางลัดในการช่วยคนไข้ในกรณีที่มีความจำเป็นเร่งด่วน แต่การรักษาที่ยั่งยืนคือการช่วยให้คนไข้สามารถหันมาปรับพฤติกรรมและใช้ชีวิตให้มีสมดุล เพราะโรคทางอายุรกรรมส่วนใหญ่ อย่างโรคเบาหวาน ความดัน ไขมันสูง หรือโรคอ้วน มักเกิดจากความไม่สมดุลอันมีเหตุมาจากการมีพฤติกรรมสุขภาพที่ผิดๆ โดยทำแบบเดิมซ้ำๆ นานๆ หมอต้องช่วยคนไข้รู้สาเหตุและแก้ไขให้ถูกทาง เพื่อตอบโจทย์ในการกลับมามีสุขภาพดี โดยใช้ชีวิตอย่างมีความสุขได้ในระยะยาว

จากความประทับใจ...สู่การเป็นอายุรแพทย์

ก่อนหน้าที่จะตัดสินใจเรียนแพทย์นั้น คุณพ่อของคุณหมอเคยป่วยเป็นโรคเนื้องอกในสมองและต้องเข้ารับการผ่าตัดหลายครั้งจนหายดี จึงทำให้คุณหมอได้รับรู้ขั้นตอนการรักษา เห็นความมุ่งมั่นตั้งใจและความสามารถของแพทย์ที่ทำการรักษาคุณพ่อมาโดยตลอด จึงเกิดเป็นความประทับใจจนเป็นแรงบันดาลใจในการอยากเป็นแพทย์

ในครั้งที่เป็นแพทย์ใหม่ๆ นั้น คุณหมอปฐมภูมิ เห็นว่าคนไข้โรคเรื้อรังต่างๆ อย่างโรคเบาหวาน ความดัน ไขมัน และโรคอ้วนนั้นมักเจ็บป่วยและมีภาวะโรคที่รุนแรงขึ้นจากพฤติกรรมที่ขาดการดูแลตนเอง ซึ่งหากคนไข้ปรับพฤติกรรม รู้จักป้องกันและหลีกเลี่ยงปัจจัยเสียงแล้ว โอกาสที่จะเกิดโรคหนักๆ หรือโรคแทรกซ้อนอื่นๆ เช่น เส้นเลือดในสมองตีบหรือเส้นเลือดหัวใจตีบก็จะลดลงอย่างมาก คุณหมอจึงคิดว่า หากจบการศึกษาเป็นแพทย์เฉพาะทางสาขาอายุรกรรม จากโรงพยาบาลภูมิพลอดุลยเดช กรมแพทย์ทหารอากาศแล้ว จะมุ่งเน้นการรักษาที่สอดประสานกันทั้งการใช้ยาและการปรับพฤติกรรมของคนไข้เพื่อสุขภาพที่ดีขึ้นอย่างยั่งยืน

"เพราะการให้ยาในโรคทางอายุรกรรม เป็นทั้งการรักษาและป้องกันการลุกลามไปพร้อมๆ กัน การกินยาจะช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคแทรกซ้อน เพื่อให้คุณภาพชีวิตของคนไข้ในอีก 10-20 ปีข้างหน้ายังดีเหมือนเดิม แต่ถ้าคนไข้สามารถปรับไลฟ์สไตล์การใช้ชีวิต โดยเฉพาะการกินอาหารที่สมดุลขึ้น ออกกำลังกายเพียงพอ หมอก็สามารถลดปริมาณยาหรือให้คนไข้หยุดยาได้ในที่สุด"

ซักประวัติ ตรวจร่างกาย ใส่ใจอย่างอายุรแพทย์

เพราะเครื่องมือสำคัญของอายุรแพทย์ในการวินิจฉัยโรค คือการซักประวัติด้วยความใส่ใจและการตรวจร่างกายประกอบกัน คุณหมอจึงให้ความสำคัญกับทั้งสองอย่างเป็นอย่างมาก ทั้งการซักถามและรับฟังคนไข้อย่างใส่ใจ เมื่อมีข้อสงสัยก็จะซักประวัติเพิ่มเติม

คนไข้บางราย เพียงแค่ซักประวัติก็สามารถวินิจฉัยโรคได้เกินครึ่งแล้ว แต่การตรวจร่างกายเพื่อประกอบการวินิจฉัยที่ถูกต้องแม่นยำก็สำคัญไม่แพ้กัน จะต้องไม่ตรวจแบบหว่านแหหรือทำแบบลวกๆ เด็ดขาด

หลายครั้งที่คนไข้มาพบคุณหมอด้วยอาการของไข้หวัด แต่เมื่อซักประวัติคนไข้อย่างละเอียด ก็พบว่าคนไข้มีความเสี่ยงเป็นโรคเบาหวาน ความดัน ไขมันอยู่ด้วย คุณหมอก็จะแนะนำให้คนไข้ปรับพฤติกรรมเพื่อลดความเสี่ยงตั้งแต่เนิ่นๆ

หากเป็นการรักษาโรคตามฤดูกาล เช่น ไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ ไข้เลือดออก โรคชิคุนกุนยา (โรคไข้ปวดข้อยุงลาย) หรือโรคอื่นๆ หลักของอายุรแพทย์ก็คือการวินิจฉัยโรคให้แม่นยำ และการให้ยาที่เหมาะสม

นอกจาก นพ.ปฐมภูมิ คูอนุพงศ์ จะเป็นอายุรแพทย์แล้ว คุณหมอยังเป็นประธานดูแลผู้ป่วยอายุรกรรม และให้ความสำคัญในอายุรศาสตร์สำหรับผู้สูงอายุ เพราะแนวคิดในการรักษาผู้สูงอายุนั้นมีความแตกต่างกับการรักษาคนไข้ในวัยทำงานอยู่ไม่น้อย นอกจากนี้คุณหมอยังเป็นผู้ใฝ่หาความรู้ใหม่ๆ อยู่เสมอ ซึ่งนำไปสู่การเป็นวิทยากรเผยแพร่ความรู้ทางการแพทย์ในโอกาสต่างๆ โดยเฉพาะเรื่องที่เกี่ยวกับอายุรศาสตร์ อย่างเรื่องการรับมือกับโรค COVID-19 และการดูแลรักษาผู้ป่วยโรคเรื้อรัง เป็นต้น