ทำความรู้จักภาวะกระดูกพรุน...โรคที่ใครหลายคนมองข้าม

ทำความรู้จักภาวะกระดูกพรุน โรคเงียบที่ใครหลายคนมองข้าม
ภาวะกระดูกพรุน ไม่เพียงแต่จะเกิดขึ้นกับ ผู้สูงอายุ หรือ ผู้หญิง เท่านั้น เพราะ ภาวะกระดูพรุนสามารถเกิดขึ้นได้กับ ทุกเพศทุกวัย อีกทั้งยังเป็น ภาวะ ที่หากไม่เข้ารับ การตรวจ ก็จะไม่รู้ว่าตนเองมี ภาวะนี้ แต่จะรู้ก็ต่อเมื่อเกิดเหตุการณ์ที่ทำให้ กระดูกหัก ไปแล้ว ดังนั้นหากเราทำความเข้าใจ ภาวะนี้ อย่างถูกต้อง ก็สามารถ ป้องกัน ตนเองจาก ภาวะเงียบ อย่าง “ภาวะกระดูกพรุน”


ทำความเข้าใจกับ “ภาวะกระดูกพรุน”

ภาวะกระดูกพรุน (Osteoporosis) เป็น ภาวะ ที่ ความหนาแน่นของมวลกระดูกลดน้อยลง จนทำให้ กระดูก มี ความเปราะบาง ส่งผลให้มี ความเสี่ยงต่อการแตกหักได้ง่าย โดยปกติ กระดูก จะประกอบไปด้วย เซลล์สร้างกระดูก (Osteoblast) ที่ทำหน้าที่ สร้างเซลล์กระดูก ขึ้นมาใหม่ตามกระบวนการเติบโตของร่างกาย และ ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอ จาก แคลเซียม และ โปรตีน และ เซลล์สลายกระดูก (Osteoclast) ที่ทำหน้าที่ สร้างสลายเนื้อกระดูกเก่า หากเกิด การสลายตัวของกระดูกเร็วกว่าการสร้างกระดูก ก็จะทำให้เกิด “ภาวะกระดูกพรุน”

ปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดโรคกระดูกพรุน

หลายคนอาจคิดว่า ภาวะกระดูกพรุน มักมี สาเหตุ มาจาก อายุที่เพิ่มขึ้น เพียงเท่านั้น แต่ในความจริงแล้วยังมี ปัจจัยอื่นๆ ที่สามารถส่งผลให้เกิด ภาวะกระดูกพรุน ได้ ดังนี้:

  • อายุ: อายุที่มากขึ้น มักมาพร้อมกับการ เสื่อมถอยของร่างกาย โดย มวลกระดูก ของคนเราหนาแน่นที่สุดเมื่อ อายุประมาณ 30 ปี หลังจากนั้น การเจริญเติบโตของร่างกาย จะเริ่มช้าลงตามลำดับ
  • เพศ: ภาวะกระดูกพรุน มักเกิดขึ้นใน เพศหญิง มากกว่า เพศชาย โดยเฉพาะ ผู้หญิงที่เข้าสู่วัยหมดประจำเดือน เนื่องจากการขาด ฮอร์โมนเพศ (ฮอร์โมนเอสโตรเจน Estrogen) ทำให้ มวลกระดูกลดลงอย่างรวดเร็ว
  • กรรมพันธุ์: หากครอบครัวมี ประวัติเป็นภาวะกระดูกพรุน ลูกก็จะมีความ เสี่ยง ต่อ ภาวะกระดูกพรุน ด้วย
  • ยา: การได้รับยาบางชนิดต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน อาจส่งผลให้ มวลกระดูกบางลง ได้ เช่น ยาสเตียรอยด์, ยาป้องกันชักบางชนิด หากต้องการบริโภค ยา เหล่านี้ควรปรึกษา แพทย์ ก่อนใช้ทุกครั้ง
  • การบริโภค: การรับประทานอาหารที่มีแคลเซียมไม่เพียงพอต่อร่างกาย, การรับประทานอาหารที่ทำให้แคลเซียมสมดุล, หรือ การรับประทานอาหารประเภทน้ำอัดลม, กาแฟ, หรือ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากเป็นประจำ และรวมถึง การสูบบุหรี่
  • การออกกำลังกายไม่เพียงพอ: ผู้ที่ขาด การออกกำลังกาย จะมีความ เสี่ยง ต่อการเกิด ภาวะกระดูกพรุน มากกว่าคนที่ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
สัญญาณเตือนเสี่ยงภาวะกระดูกพรุน

ภาวะกระดูกพรุน เป็น ภาวะ ที่ไม่มี อาการเตือน ใดๆ ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักจะรู้ก็ต่อเมื่อเกิด อุบัติเหตุ ที่ทำให้ กระดูกหัก เสียแล้ว แต่ก็สามารถสังเกตตัวเองได้หากพบ อาการบ่งชี้ เหล่านี้ ซึ่งเป็น สัญญาณของภาวะกระดูกพรุน:

  • มี อาการปวดหลังเรื้อรัง
  • หลังค่อม หรือ กระดูกสันหลังส่วนบนโค้งลง
  • ความสูงลดลง
  • กระดูกข้อมือ, แขน, สะโพก, และ กระดูกสันหลัง แตกหักได้ง่าย แม้ถูกกระแทกแบบไม่รุนแรง
ภาวะกระดูกพรุน...หากปล่อยไว้เสี่ยงภาวะแทรกซ้อนตามมา

ภาวะแทรกซ้อน ที่ตามมาเมื่อเป็น ภาวะกระดูกพรุน คือ ความเจ็บปวด จาก ภาวะกระดูกทรุดตัว หรือ อาการปวดหลัง ทำให้มีข้อจำกัดมากขึ้นในการ เคลื่อนไหว และทำกิจกรรมต่างๆ ใน ชีวิตประจำวัน รวมถึงมีโอกาสที่ กระดูก จะ แตกหักง่าย แม้จะได้รับการกระแทกหรือแรงกดที่ไม่แรง นั่นจึงส่งผลให้เกิด ผลกระทบทางจิตใจ อย่าง ภาวะซึมเศร้า ได้อีกด้วย

หากเกิด การแตกหักบริเวณกระดูกสะโพก อาจทำให้ผู้ป่วยไม่สามารถ เดิน หรือ เคลื่อนไหว ได้ ทำให้ต้องอยู่กับที่ตลอดเวลา อาจก่อให้เกิด ภาวะแทรกซ้อน ตามมาอย่าง แผลกดทับ หรือ โรคติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ หรือ ระบบทางเดินปัสสาวะ ซึ่งเป็น ภาวะแทรกซ้อนรุนแรง ที่เป็นเหตุให้ เสียชีวิต ได้

ตรวจวัดความหนาแน่นของกระดูก....ป้องกันอันตรายจากภาวะกระดูกพรุน

การวินิจฉัยภาวะกระดูกพรุน สามารถทำได้โดย การตรวจวัดความหนาแน่นมวลกระดูก (Bone Mineral Density, BMD) เป็น การตรวจ เพื่อหาค่า ความหนาแน่นของกระดูก ตามส่วนต่างๆ เพื่อ ประเมินความเสี่ยง ในการเกิด โรคกระดูกพรุน โดยตำแหน่งที่ ตรวจ มักจะเป็นบริเวณ กระดูกสันหลัง, กระดูกสะโพก, กระดูกข้อมือ เนื่องจากบริเวณเหล่านี้เป็นบริเวณที่มี การแตกหักของกระดูก จาก ภาวะกระดูกพรุน ได้บ่อย หรือหากจำเป็นก็สามารถ ตรวจมวลกระดูก ได้ทั่วตัว

โดย ผลการตรวจ จะออกมาเป็น ค่าความหนาแน่นของกระดูก ซึ่งในคนปกติจะอยู่ที่มากกว่า -1.0 ส่วนคนที่มี ภาวะกระดูกบาง (Osteopenia) จะมีค่าอยู่ระหว่าง -1.0 ถึง -2.5 และผู้ป่วย ภาวะกระดูกพรุน (Osteoporosis) จะมีค่า BMD น้อยกว่า -2.

การตรวจวัดความหนาแน่นของกระดูกดีอย่างไร?

  • สามารถ ตรวจกระดูก ส่วนต่างๆ ของร่างกายได้เกือบทั้งหมด
  • ผลตรวจ คมชัด ถูกต้อง และ แม่นยำ
  • ไม่เจ็บปวดขณะ ตรวจ
  • สะดวก และใช้เวลา ตรวจ น้อย
  • มีปริมาณรังสีที่ต่ำ

ภาวะกระดูกพรุน หากรู้ทัน ป้องกันได้

ทุกคนล้วนมีโอกาสเป็น ภาวะกระดูกพรุน แต่ก็ใช่ว่าจะ ป้องกัน ไม่ได้ ภาวะกระดูกพรุน หากรู้เท่าทันก็สามารถ ป้องกัน ได้ โดย การดูแลตนเอง และ บำรุงกระดูก ด้วย วิธีต่างๆ ดังนี้:

  • รับประทานอาหารที่มีแคลเซียมและวิตามินดีสูง เนื่องจาก แคลเซียม มีหน้าที่ เสริมสร้างกระดูก และเพิ่ม ความหนาแน่นให้มวลกระดูก ทำให้ กระดูก มี ความแข็งแรง และ วิตามินดี มีหน้าที่ ดูดซึมแคลเซียมและฟอสฟอรัส จาก อาหารที่รับประทาน
  • ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
  • หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์, น้ำอัดลม, ชา, หรือ กาแฟ, และ อาหารมีค่าความเป็นกรดสูง
  • หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่
  • ระมัดระวังการใช้ยา โดยก่อน รับประทานยาทุกชนิด ควรได้รับ คำแนะนำจากแพทย์ ก่อนทุกครั้ง
  • ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ

หากไม่อยากให้ตนเองเป็นหรือเสี่ยงต่อ ภาวะกระดูกพรุน ก็ต้องหันมาใส่ใจ สุขภาพ ของตนเองเพียงแค่เริ่มต้นจาก การกิน หรือหากมีความสงสัยเกี่ยวกับ มวลกระดูก การตรวจวัดความหนาแน่นของกระดูก ก็สามารถช่วยให้รับรู้ถึง มวลกระดูก และสามารถปรับ พฤติกรรมต่างๆ ให้ สุขภาพ แข็งแรงได้ เพราะ “การป้องกันย่อมดีกว่าการรักษา”

บทความโดย
นายแพทย์
กษิดิศ ศรีจงใจ
แพทย์ประจำสาขากระดูกและข้อ 
โรงพยาบาลเปาโล สมุทรปราการ
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม
ศูนย์กระดูกและข้อ
โทร. 02-363-2000 ต่อ 2130-2131 
รับข่าวสารและกิจกรรมทางสุขภาพดีๆ ได้ที่
Line ID : @ortho_paolo_pls
Line ID : @paolo_pls 
Line official account : Paolo Hospital Samutprakarn
Facebook : Paolo Hospital Samutprakarn