ไทรอยด์คืออะไร? ทำความเข้าใจ ต่อมไทรอยด์ เล็กแต่สำคัญมากในร่างกาย! 

ต่อมไทรอยด์ แม้จะมีขนาดเล็ก แต่กลับมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการควบคุมการทำงานของร่างกายหลายด้าน ตั้งแต่การ เผาผลาญพลังงาน, การรักษาสมดุล อุณหภูมิร่างกาย, ไปจนถึงการควบคุม ระบบการทำงานของหัวใจ และ ระบบประสาท หาก ไทรอยด์ เกิดความผิดปกติเพียงเล็กน้อย ก็สามารถส่งผลกระทบอย่างมากต่อ สุขภาพ โดยรวมของเราได้ ในบทความนี้ เราจะพาคุณไปทำความเข้าใจเกี่ยวกับ การทำงานของต่อมไทรอยด์ และ สัญญาณเตือน ว่า ไทรอยด์มีปัญหา เพื่อให้คุณรู้จัก “ไทรอยด์” และดูแลตัวเองได้ดีขึ้น 

ไทรอยด์คืออะไร?

ต่อมไทรอยด์ (Thyroid Gland) เป็น ต่อมไร้ท่อ ที่ตั้งอยู่บริเวณด้านหน้าลำคอ มีลักษณะคล้ายปีกผีเสื้อหรือโล่ โดยมีหน้าที่หลักคือการผลิตและหลั่ง ฮอร์โมนไทรอยด์ ที่สำคัญ 2 ชนิด ได้แก่ ไทรอกซิน (T4) และ ไตรไอโอโดไทโรนีน (T3) ฮอร์โมนเหล่านี้มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการควบคุม ระบบเผาผลาญ ของร่างกาย รวมถึง การเจริญเติบโต และ การพัฒนาการทำงานของอวัยวะ ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น หัวใจ, สมอง, กล้ามเนื้อ, และ ระบบย่อยอาหาร นอกจากนี้ ฮอร์โมนไทรอยด์ ยังช่วยรักษาสมดุลของ อุณหภูมิร่างกาย, ควบคุมการใช้ พลังงาน ของร่างกาย และยังส่งผลต่อการทำงานของ หัวใจ และ ระบบประสาท อีกด้วย 

หน้าที่ของฮอร์โมนไทรอยด์ ที่สำคัญต่อร่างกาย 

ฮอร์โมนที่ต่อมไทรอยด์ผลิต ออกมามีบทบาทอย่างมากในการควบคุมกิจกรรมสำคัญหลายอย่างในร่างกาย ได้แก่: 

• การเผาผลาญพลังงาน (Metabolism): ฮอร์โมนไทรอยด์ จะทำหน้าที่เป็นตัวกำหนดว่าร่างกายจะ เผาผลาญ สารอาหารเพื่อสร้างพลังงานเร็วหรือช้าแค่ไหน ซึ่งส่งผลต่อน้ำหนักตัวและระดับพลังงานโดยรวม 
• การเติบโตและพัฒนาการ: สำหรับเด็กและวัยรุ่น ฮอร์โมนไทรอยด์ มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งต่อ การเจริญเติบโต ทั้งร่างกายและ การพัฒนาสมอง อย่างสมบูรณ์ 
• ระบบหัวใจและหลอดเลือด: ฮอร์โมนไทรอยด์ ช่วยควบคุม อัตราการเต้นของหัวใจ และ การหมุนเวียนเลือด ในร่างกาย ทำให้ระบบไหลเวียนโลหิตทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ 
• ระบบประสาทและอารมณ์: ฮอร์โมนไทรอยด์ ยังมีผลต่อ การทำงานของระบบประสาท ซึ่งส่งผลต่อ อารมณ์, ความรู้สึก, และ พฤติกรรม ของเราด้วย 

สัญญาณเตือน ที่บอกว่าไทรอยด์มีปัญหา

การทำงานผิดปกติของไทรอยด์ มักไม่แสดงอาการออกมาในทันที แต่อาจค่อยๆ แสดง อาการ เล็กๆ น้อยๆ ที่เรามักมองข้าม ดังนั้น การหมั่นสังเกตสัญญาณเตือน เบื้องต้นจึงเป็นสิ่งสำคัญ อาการ ที่อาจบ่งบอกถึง ปัญหาไทรอยด์ ได้แก่: 

เหนื่อยง่ายโดยไม่ทราบสาเหตุ: รู้สึก อ่อนเพลีย หรือหมดแรงตลอดเวลา แม้จะ พักผ่อนเพียงพอ 

น้ำหนักเปลี่ยนแปลงผิดปกติ: น้ำหนักเพิ่มขึ้น หรือ ลดลงอย่างรวดเร็ว โดยไม่มีสาเหตุที่ชัดเจน หรือไม่ได้เปลี่ยนพฤติกรรมการกิน 

อุณหภูมิร่างกายไม่สมดุล: รู้สึก หนาวง่าย หรือ ร้อนเกินกว่าปกติ แม้ในสภาพอากาศปกติ 

ปัญหาผิวหนังและเส้นผม: ผิวแห้ง, แตก, หรือมี ผมร่วงผิดปกติ 

อาการทางจิตใจ: รู้สึก ซึมเศร้า, วิตกกังวล, หรือมี อารมณ์เปลี่ยนแปลงง่าย และหงุดหงิดบ่อย 

ประเภทของโรคไทรอยด์ ที่พบได้บ่อย 

อาการผิดปกติของไทรอยด์ สามารถแบ่งออกเป็นสองประเภทหลักๆ ซึ่งทั้งสองมี อาการ และ การรักษา ที่แตกต่างกันออกไป: 

ไทรอยด์ทำงานเกิน (Hyperthyroidism)

คือภาวะที่ ต่อมไทรอยด์ ทำงานมากเกินไป ทำให้ร่างกายผลิต ฮอร์โมนไทรอยด์ เกินความจำเป็น ส่งผลให้ ระบบเผาผลาญ ทำงานเร็วเกินไป อาการ ที่พบได้บ่อย ได้แก่ น้ำหนักลดลงอย่างรวดเร็ว, ใจสั่น, หัวใจเต้นเร็วผิดปกติ, กระสับกระส่าย, นอนไม่หลับ, ขี้ร้อน และมี เหงื่อออกมาก 

ไทรอยด์ทำงานต่ำ (Hypothyroidism)

ในกรณีนี้ ต่อมไทรอยด์ ทำงานช้าลง ทำให้ผลิต ฮอร์โมนไทรอยด์ ได้ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย ส่งผลให้ ระบบเผาผลาญ ทำงานช้าลง อาการ ที่พบบ่อย ได้แก่ น้ำหนักเพิ่มขึ้น, รู้สึก เหนื่อยล้า ตลอดเวลา, ซึมเศร้า, ผิวแห้ง, ขี้หนาว, ท้องผูก และ ผมร่วง 

ตรวจเช็คไทรอยด์ รู้ทัน และรักษาได้ก่อนที่จะสาย 

การตรวจเช็คไทรอยด์ เป็นวิธีที่ง่ายและมีประสิทธิภาพในการตรวจวัดระดับ ฮอร์โมนไทรอยด์ ในร่างกายของคุณว่าปกติหรือไม่ โดยการ ตรวจเลือด สามารถบอกระดับของ ฮอร์โมนไทรอยด์ (T3, T4) และ TSH (Thyroid Stimulating Hormone) ซึ่งเป็นฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองที่ใช้ควบคุมการผลิต ฮอร์โมนไทรอยด์ หากค่าตัวเลขเหล่านี้ผิดปกติ แพทย์ อาจแนะนำ การตรวจเพิ่มเติม เช่น การตรวจอัลตราซาวด์ต่อมไทรอยด์ หรือการตรวจไทรอยด์สแกน เพื่อ วินิจฉัย สาเหตุและวางแผน การรักษา ที่เหมาะสม 

การรักษา และดูแลไทรอยด์ให้ทำงานสมดุล 
การรักษาโรคไทรอยด์ ขึ้นอยู่กับประเภทและความรุนแรงของ อาการ: 

• กรณีไทรอยด์ทำงานเกิน (Hyperthyroidism): แพทย์ อาจใช้ยาที่ช่วยยับยั้ง การทำงานของไทรอยด์ หาก อาการ รุนแรงหรือไม่ตอบสนองต่อยา แพทย์ อาจแนะนำ การผ่าตัดต่อมไทรอยด์ หรือ การรักษาด้วยไอโอดีนกัมมันตรังสี 
• กรณีไทรอยด์ทำงานต่ำ (Hypothyroidism): การรักษา หลักคือ การใช้ยาฮอร์โมนไทรอยด์ทดแทน (เช่น Levothyroxine) เพื่อให้ร่างกายได้รับ ฮอร์โมนไทรอยด์ ในระดับที่เหมาะสม ซึ่งมักจะต้องกินยาต่อเนื่องตลอดชีวิต นอกจากนี้ การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกิน และ ออกกำลังกาย อย่างเหมาะสมก็มีส่วนช่วยในการควบคุม อาการ ด้วย 

ดูแลสุขภาพไทรอยด์ ในชีวิตประจำวันง่ายๆ ด้วยวิธีเหล่านี้ 

นอกจากการ รักษาทางการแพทย์ แล้ว การดูแลสุขภาพ ในชีวิตประจำวันก็มีส่วนสำคัญในการดูแล ไทรอยด์ ให้ทำงานปกติ สามารถทำได้ง่ายๆ ดังนี้: 

• รับประทานอาหารที่มีไอโอดีน: ไอโอดีน มีความสำคัญอย่างมากในการผลิต ฮอร์โมนไทรอยด์ การรับประทานอาหารที่มี ไอโอดีน ในปริมาณที่เหมาะสม เช่น เกลือเสริมไอโอดีน, สาหร่ายทะเล, และ ปลาทะเล จะช่วยให้ การทำงานของต่อมไทรอยด์ มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น 
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: การออกกำลังกาย ช่วยให้ ร่างกายทำงานอย่างสมดุล ไม่เพียงแต่จะช่วยในการ ควบคุมน้ำหนัก แต่ยังช่วยกระตุ้น ระบบเผาผลาญ และปรับสมดุลฮอร์โมน 
• การพักผ่อนที่เพียงพอ: การนอนหลับอย่างเพียงพอ ช่วยให้ร่างกายฟื้นฟูและช่วยรักษาสมดุลของ ฮอร์โมนไทรอยด์ 
• จัดการกับความเครียด: ความเครียด มีผลกระทบต่อ การทำงานของไทรอยด์ ดังนั้นการหาวิธีผ่อนคลาย เช่น การทำสมาธิ, โยคะ, หรือทำกิจกรรมที่ช่วย ลดความเครียด จึงสามารถช่วยให้ ไทรอยด์ ทำงานได้อย่างสมดุล 

ไทรอยด์ อาจเป็นต่อมที่มีขนาดเล็ก แต่มีบทบาทสำคัญอย่างมากต่อ สุขภาพ ในร่างกาย การรู้จัก สังเกตสัญญาณเตือน และ ตรวจสุขภาพเป็นประจำ เป็นสิ่งสำคัญในการ ป้องกัน และ รักษาโรคไทรอยด์ หากคุณรู้สึกว่ามี อาการ ที่เกี่ยวข้องกับ ไทรอยด์ ควรรีบ พบแพทย์ เพื่อรับ การวินิจฉัย และ การรักษา ที่เหมาะสม 

บทความโดย
นายแพทย์พิทยา กนกจรรยา
แพทย์ประจำสาขาโสต ศอ นาสิก
โรงพยาบาลเปาโล สมุทรปราการ

• ตรวจสุขภาพประจำปี เลือกให้ดีตามช่วงวัย
• ตรวจประเมินสุขภาพก่อนร่างกายแสดงอาการ
• ทำไมเราถึงต้องตรวจสุขภาพทุกปี
• HDL และ LDL ต่างกันอย่างไร?
• ไขมันในเลือดสูง..เสี่ยงสารพัดโรค

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม
แผนกหู ตา คอ จมูก
โรงพยาบาลเปาโล สมุทรปราการ 
โทร.02-363-2000 ต่อ 2540-2541
รับข่าวสารและกิจกรรมทางสุขภาพดีๆได้ที่
Facebook : Paolo Hospital Samutprakarn
Line official account : Paolo Hospital Samutprakarn