โรคอ้วน...ต้นเหตุของปัญหาสุขภาพเรื้อรัง

ต้นเหตุของปัญหาสุขภาพต่างๆ ที่พบในปัจจุบัน เช่น โรคเบาหวาน โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ หรือโรคมะเร็ง มักมีสาเหตุมาจาก “โรคอ้วน” ที่เป็นผลมาจากพฤติกรรมการกินของเรานั่นเอง ดังนั้นการรู้เท่าทันโรคอ้วน ก็จะช่วยให้ห่างไกลโรคเรื้อรังต่างๆ และสุขภาพดีได้หายห่วง

 

รู้จักกับ “โรคอ้วน” ให้ดี...ก่อนจะเริ่มมีพุง

โรคอ้วน (Obesity) คือ ภาวะที่ร่างกายมีสัดส่วนของไขมันมากเกินกว่าปกติ ทำให้ร่างกายเกิดการสะสมพลังงานที่เหลือเอาไว้ในรูปของไขมันตามอวัยวะต่างๆ ซึ่งส่งผลให้เกิดโรคเรื้อรังต่างๆ ตามมาได้หากปล่อยไว้นานเข้า โดยโรคอ้วนมีเกณฑ์การวัดที่เรียกว่า ดัชนีมวลกาย (Body Mass Index: BMI)

รู้ได้อย่างไร...เกณฑ์ไหนถึงเข้าข่ายอ้วน?

ค่าดัชนีมวลกายสามารถคำนวณหาเองได้จาก น้ำหนักตัว(กิโลกรัม) หารด้วยส่วนสูง(เมตร) ยกกำลังสอง เช่น น้ำหนัก 70 กิโลกรัม ส่วนสูง 175 เซนติมตร (แปลง 175 เซนติเมตรเป็น 1.75) จะคำนวณออกมาได้ดังนี้ 70 / (1.75×1.75) = 22.8 ดังนั้นค่าดัชนีมวลกายของผู้ที่มีส่วนสูง 175 น้ำหนัก 70 จะเท่ากับ 22.8 kg/m2

แต่เราจะรู้ได้อย่างไรว่าค่าดัชนีมวลกายเท่าไหร่ ถึงจะเข้าข่ายโรคอ้วน โดยคนปกติจะมีค่าดัชนีมวลกายอยู่ระหว่าง 18.5 – 22.9 kg/m2 หากมากกว่าหรือน้อยกว่าค่าดังกล่าว อาจเข้าข่ายภาวะผอมหรืออ้วนมากเกินไปได้

• หากมีค่า BMI อยู่ระหว่าง 18.5 – 22.9 kg/m² จะถือว่า “ปกติ”
• หากมีค่า BMI อยู่ระหว่าง 23.0 – 24.9 kg/m² จะถือว่า “น้ำหนักเกิน”
• หากมีค่า BMI มากกว่า 25 kg/m² จะถือว่าเป็น “โรคอ้วน”

 

อันตรายจากโรคอ้วน

ผู้ที่เป็นโรคอ้วน นอกเหนือจากเรื่องของบุคลิกภาพที่อาจทำให้ไม่มั่นใจแล้ว ยังส่งผลถึงเรื่องของสุขภาพหรือเรียกว่า “โรคร่วมจากความอ้วน” ซึ่งหากเกิดการสะสมของไขมันและปล่อยทิ้งไว้เป็นระยะเวลานาน จนเกิดเป็นโรคอ้วน อาจส่งผลให้เกิดภาวะแทรกซ้อนตามมาได้หลายอย่าง ซึ่งบางภาวะแทรกซ้อนอาจทำให้ถึงแก่ชีวิตได้

 

โรคร่วมจากความอ้วน

ผู้ที่ป่วยเป็นโรคอ้วน มักมีความเสี่ยงต่อโรคเรื้อรังต่างๆ มากกว่าคนทั่วไป รวมถึงอาการที่ร้ายแรงต่างๆ ที่อาจจะมาตามมา เช่น

• โรคไขมันในเลือดสูง
• โรคความดันโลหิตสูง
• โรคเบาหวาน
• โรคไขมันเกาะตับ
• โรคหัวใจ
• โรคหลอดเลือดสมอง
• ปัญหาทางระบบทางเดินหายใจ
• โรคทางกระดูกและไขข้อ
• โรคทางผิวหนัง
• โรคมะเร็งต่างๆ

 

ต้นเหตุของการมีพุง...ที่มุ่งสู่โรคอ้วน

สาเหตุของการเกิดโรคอ้วนมีด้วยกันหลายปัจจัย ได้แก่

1. พฤติกรรมการกิน : การบริโภคอาหารที่มีแคลอรี่มากเกินไปเมื่อเทียบกับแคลอรี่ที่ใช้ในการทำกิจกรรมประจำวัน ซึ่งเป็นสาเหตุหลักของโรคอ้วน โดยเฉพาะอาหารที่มีไขมันและน้ำตาลสูง
2. การขาดการออกกำลังกาย : การขาดการเคลื่อนไหวหรือการออกกำลังกายทำให้ไม่มีการเผาผลาญแคลอรี่ส่วนเกินที่ได้รับจากอาหาร ซึ่งส่งผลให้เกิดการสะสมไขมัน
3. พันธุกรรม : กรรมพันธุ์มีอิทธิพลต่อการเผาผลาญในร่างกายและการจัดการไขมันในร่างกาย บางคนอาจมีแนวโน้มที่จะอ้วนง่ายกว่าคนอื่น หากมีบุคคลในครอบครัวเป็นโรคอ้วน
4. ปัจจัยสิ่งแวดล้อมและสังคม : ประเภทของอาหารที่ใช้ในครัวเรือน และความพร้อมของอาหารที่ไม่ถูกโภชนาการ
5. ปัจจัยจิตวิทยาและอารมณ์ : ความเครียด ความวิตกกังวล และปัญหาทางอารมณ์อื่นๆ อาจทำให้บางคนหันไปใช้อาหารเป็นวิธีการรับมือ ซึ่งสามารถนำไปสู่การกินที่มากเกินไป
6. โรคร่วมและการใช้ยา : บางโรคหรือยาอาจส่งผลต่อการเพิ่มน้ำหนักโดยทำให้การเผาผลาญช้าลงหรือทำให้มีความอยากอาหารมากขึ้น

 

แค่เปลี่ยนพฤติกรรม...ก็หนีจากโรคอ้วนได้!

ดังนั้น เมื่อเราทราบสาเหตุของโรคอ้วนอย่างนี้แล้ว การหมั่นดูแลตัวเองเพื่อป้องกันก่อนที่ตัวเองจะเป็นหรือเสี่ยงต่อการเป็นโรคอ้วนจึงย่อมดีกว่า โดยสามารถปฏิบัติตามได้ดังนี้

• การรับประทานอาหารที่สมดุล : ควรเน้นการรับประทานผัก ผลไม้ ธัญพืชที่ไม่ผ่านการแปรรูป และโปรตีนที่มีไขมันต่ำ รวมถึงลดการบริโภคอาหารที่มีน้ำตาลและไขมันสูง
• การออกกำลังกายเป็นประจำ : การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอเป็นสิ่งสำคัญในการช่วยให้พ้นจากโรคอ้วน เช่น การเดิน วิ่ง หรือการเข้าฟิตเนส ควรมีการออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาที 5 ครั้งต่อสัปดาห์ และหากต้องนั่งทำงานเป็นระยะเวลานาน ควรพักเพื่อลุกยืดเส้นยืดสาย หรือขยับร่างกายระหว่างวัน
• การควบคุมปริมาณการกิน : การใส่ใจต่อปริมาณสัดส่วนของอาหารสามารถช่วยลดการบริโภคแคลอรี่ส่วนเกินได้
• การดื่มน้ำให้เพียงพอ : ควรดื่มน้ำให้เพียงพอในแต่ละวัน และหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของน้ำตาล
• การนอนหลับที่เพียงพอ : การนอนหลับไม่เพียงพอสามารถกระตุ้นให้รู้สึกหิวและลดการควบคุมความอยากอาหาร
• การจัดการความเครียด : การหาวิธีจัดการความเครียดที่เหมาะสม เช่น การฝึกสมาธิ หรือโยคะ สามารถช่วยลดความอยากอาหารได้
• การเลือกข้อมูลอาหาร : การอ่านฉลากอาหารและเข้าใจเกี่ยวกับสารอาหารในอาหารที่บริโภคจะช่วยให้เลือกอาหารที่ดีต่อสุขภาพ และห่างไกลกับโรคอ้วน

 

ทั้งนี้ อีกหนึ่งวิธีที่หลายคนเลือกใช้ในการลดความอ้วนนั่นคือ การซื้อยาลดน้ำหนักมาใช้เอง ไม่ว่าจะเป็นในรูปแบบใดก็ตาม เป็นสิ่งที่ควรเลี่ยงและไม่ควรทำเด็ดขาด เพราะหลังเลิกใช้ยาน้ำหนักอาจขึ้นอีกจนมากกว่าน้ำหนักตั้งต้นหรือเรียกว่า “ภาวะโยโย่” หากต้องการที่จะใช้ยาลดน้ำหนักหรือรับคำแนะนำเกี่ยวกับการลดความอ้วน ควรได้รับคำปรึกษาจากแพทย์อย่างถูกต้องและเหมาะสมในแต่ละบุคคล