ช็อกโกแลตซีสต์ เชื่อว่าสาว ๆ หลาย ๆ คนคงจะเคยได้ยินชื่อโรคนี้มาบ้างไม่มากก็น้อย เพราะยิ่งนับวันโรคนี้ก็จะยิ่งอยู่ใกล้ตัวเรามากยิ่งขึ้น ดีไม่ดีเราอาจจะเข้าไปอยู่ในกลุ่มเสี่ยงโดยที่เราไม่รู้ตัวเสียด้วยซ้ำ

เพื่อให้ทุกคนได้รู้จักและเตรียมรับมือกับเจ้าปัญหายอดฮิตนี้ เราไปรู้จักกับโรคช็อกโกแลตซีสต โดย นพ.พลากุล ระงับพิษ สูตินรีแพทย์แพทย์เฉพาะทางผ่าตัดผ่านกล้องทางนรีเวชกัน

ไขข้อข้องใจทำไมต้อง “ช็อกโกแลตซีสต์”

นพ.พลากุล ระงับพิษ สูตินรีแพทย์ ให้คำแนะนำว่า ช็อกโกแลตซีสต์หรือโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่นั้น เป็นภาวะที่ลักษณะของประจำเดือนเกิดการไหลย้อนกลับไปในถุงน้ำของรังไข่โดยน้ำเลือดที่เกิดขึ้นด้านในนั้นจะเป็นสีน้ำตาลคล้ายน้ำเลือดเก่า ๆ จึงเรียกว่าช็อกโกแลตซีสต์ ซึ่งสาเหตุของการเกิดเชื่อว่าต้องอาศัยหลายปัจจัยกระตุ้นทั้งพันธุกรรม รวมไปถึงจากฮอร์โมนซึ่งโรคนี้สามารถพบบ่อย ๆ ในผู้หญิงที่เริ่มมีประจำเดือนไปจนถึงวัยหมดประจำเดือน เพราะโรคนี้เป็นโรคที่มีความสัมพันธ์กับฮอร์โมนเพศหญิง

ปวดประจำเดือนสัญญาณความผิดปกติที่ไม่ควรละเลย

ช็อกโกแลตซีสต์เป็นโรคที่ไม่ค่อยแสดงอาการเลย นอกจากอาการปวดท้อง ซึ่งในบางครั้งผู้หญิงก็คิดว่าเป็นการปวดประจำเดือนแบบปกติ จึงไม่ใส่ใจกับอาการปวดเท่าที่ควร กว่าจะพบว่าผิดปกติก็เมื่อความปวดนั้นทวีความรุนแรงมากขึ้นจนผิดสังเกต ทั้งความเจ็บปวดระยะเวลา บางรายที่ปล่อยไว้จนเป็นรุนแรงมากก็อาจจะมีอาการปวดท้องน้อยเฉียบพลัน จากสาเหตุที่ซีสต์เกิดการแตกหรือการรั่วเฉียบพลัน ซึ่งต้องได้รับการรักษาโดยการผ่าตัดโดยเร็ว

นอกจากอาการปวดท้องแล้ว อีกหนึ่งอย่างที่จะสามารถสังเกตได้ว่าคนนั้นมีความเสี่ยงของช็อกโกแลตซีสต์หรือไม่ก็คือ คนที่อยู่ในภาวะมีบุตรยาก ก็คือ ผู้ที่มีเพศสัมพันธ์สม่ำเสมอในช่วงไข่ตกหรือกลางรอบเดือนแล้วไม่ท้องเป็นเวลา 1 ปี ก็เข้าข่ายภาวะเสี่ยงเช่นกัน เนื่องจากถุงน้ำนี้ไปเกาะอยู่บนรังไข่ ทำให้รังไข่มีพื้นที่ในการผลิตไข่และสร้างฮอร์โมนน้อยลง

พบแพทย์เพื่อหาความเสี่ยง “คำตอบสุดท้าย” ที่ดีที่สุด

สำหรับการตรวจหมอจะซักประวัติเพื่อหาความผิดปกติอย่างภาวะมีบุตรยาก อาการปวดประจำเดือน อาการปวดท้องน้อยเรื้อรัง ปวดร้าวลงก้น ลงขา หากมีประวัติน่าสงสัย หมอก็จะตรวจภายใน ตรวจดูว่ามีรอยโรคในช่องคลอดไหม ซึ่งบางรายอาจจะพบว่ามีรอยโรคเป็นจุด มีสีแดง ๆ สีม่วงในช่องคลอดก็ได้ และถ้าต้องตรวจละเอียดกว่านั้น ก็จะใช้การตรวจภายในพร้อมกับใช้การตรวจอัลตร้าซาวด์ร่วมด้วย เพื่อให้ได้ผลที่ละเอียดและชัดเจน

ในบางรายที่ตรวจทุกอย่างแล้วพบว่าปกติ แต่คนไข้ยังมีการปวดเรื้อรังอยู่ หรือปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ จำเป็นต้องได้รับการตรวจด้วยการส่องกล้องเข้าไปดูเพื่อหาว่ามีรอยโรคในช่องท้องอยู่หรือไม่ ซึ่งหากพบว่ามีรอยโรคอยู่หมอก็จะทำการรักษา โดยการจี้ไฟฟ้า ที่ตรงตำแหน่งนั้น ซึ่งหากพบว่าคนไข้เป็นเยอะก็จะทำการผ่าตัดเพื่อเลาะถุงน้ำนั้นออกไป

หากพบว่าตัวเองมีความผิดปกติดังที่หมอได้บอกไป แต่ปล่อยไว้ไม่รักษาหมอเชื่อว่ายังไงก็ต้องรบกวนคุณภาพชีวิตอย่างแน่นอน ดังนั้นถ้ารู้ว่าเรามีภาวะเสี่ยงก็ควรเข้ารับการตรวจคัดกรองเพื่อหาความผิดปกติ เพราะเมื่อเจอปัญหาแต่เนิ่น ๆ การรักษาก็จะเป็นไปได้ง่ายดาย ซึ่งการรักษาเริ่มแรกเลยในกรณีที่คนไข้มีอาการปวดหมอจะให้ยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการก่อน แต่หากพบว่าเป็นโรคหมอก็จะต้องใช้ฮอร์โมนหรือยาคุมกำเนิดเพื่อควบคุมโรคหรือทำให้ขยายตัวของโรคหยุดชะงักลงเพื่อป้องกันและชะลอการเกิดโรค สำหรับกรณีที่ให้ยาแล้วไม่ได้ผลการรักษาขั้นต่อไปก็คือการผ่าตัด เพื่อเลาะเอาตัวพังผืดออก ซึ่งกรณีที่เป็นซีสต์ที่รังไข่หมอก็เลาะซีสต์ที่รังไข่ออก และสำหรับคนไข้ที่อายุมากเป็นรุนแรงและมีบุตรเพียงพอแล้วอาจจะต้องได้รับการรักษาโดยการผ่าตัดมดลูกและรังไข่ออก โดยจะพิจารณาเป็นรายๆ ไป

ผ่าตัดผ่านกล้อง เทคโนโลยีการรักษาที่ตอบโจทย์สาวยุคใหม่วัยทำงาน

ปัจจุบันโรงพยาบาลเปาโล โชคชัย 4 ได้นำเทคนิคการผ่าตัดผ่านกล้องมาใช้ในการรักษา โดยพบว่าการผ่าตัดผ่านกล้องนั้นจะช่วยให้การผ่าตัดได้ละเอียดและแม่นยำกว่า เพราะว่าตำแหน่งของรอยโรคจะอยู่ใกล้กับอวัยวะสำคัญอย่าง ท่อไตและลำไส้เล็กมากเกินไปอีกทั้งการผ่าตัดทางหน้าท้องจะทำให้เห็นอวัยวะภายในบางส่วนได้ไม่ชัดเจน จึงจำเป็นต้องอาศัยการผ่าตัดด้วยกล้องที่มีกำลังขยายสูง เพื่อให้หมอได้เห็นได้ชัดเจนการผ่าตัดก็จะเป็นไปได้ด้วยดี อีกทั้งคนไข้จะเจ็บแผลเพียงนิดเดียวใช้เวลานอนพักรักษาตัวที่โรงพยาบาลเพียง 2 – 3 วัน หลังจากออกจากโรงพยาบาลคนไข้ฟื้นตัวได้ไวในเวลาเพียง 2 สัปดาห์ก็กลับไปใช้ชีวิตได้ปกติในเวลาอันรวดเร็ว ถือเป็นการยกระดับคุณภาพการรักษาที่ช่วยตอบสนองความต้องการของคนไข้ยุคใหม่ที่ส่วนใหญ่เป็นสาวยุคใหม่วัยทำงานอย่างแท้จริง