“ตรวจสุขภาพประจำปี” เป็นการตรวจร่างกายเพื่อหาความผิดปกติ แนวโน้มและความเสี่ยงว่าเรากำลังมีโรคหรือมีโอกาสเป็นโรคอะไรอยู่หรือไม่ มากน้อยแค่ไหน? เพื่อเราจะได้วางแผนการรับมือ ปรับพฤติกรรมบางอย่าง เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดโรคร้ายแรง หรือเข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงทีหากจำเป็น
“ตรวจร่างกายพื้นฐาน” นั้นส่วนใหญ่แล้วจะมีการตรวจสุขภาพ ความสมบูรณ์ ปริมาณเม็ดเลือด ตรวจระดับไขมัน ระดับน้ำตาลในเลือด ตรวจปัสสาวะ ตรวจสุขภาพปอด และค่าการทำงานของอวัยวะสำคัญๆ เช่น ตับ ไต หัวใจ ทั้งนี้ แม้ว่าเราจะสามารถเลือกตรวจสุขภาพได้ทั้งหมด แต่ก็อาจไม่จำเป็นต้องตรวจให้ครบทุกอย่าง เพราะความเสี่ยงในด้านสุขภาพของแต่ละคนย่อมไม่เหมือนกัน เราจึงควรเลือกตรวจสุขภาพให้เหมาะสมกับเพศ วัย ความเสื่อม และปัจจัยเสี่ยงของเรา ซึ่งหากตรวจแล้วพบความผิดปกติที่แพทย์สงสัย จึงค่อยพิจารณาเลือกตรวจเพิ่มเติมแบบเฉพาะเจาะจงก็จะได้ประโยชน์ที่คุ้มค่ากว่า
แล้วเราจะ “เลือกแพ็กเกจตรวจสุขภาพ” อย่างไรดี?
แน่นอนว่าการตรวจสุขภาพพื้นฐาน จะมีการตรวจสารเคมีในเลือดเพื่อหาความผิดปกติเบื้องต้น โดยมักมีการตรวจสุขภาพ ดังนี้
1. การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (CBC) เพื่อตรวจโรคโลหิตจางหรือธาลัสซีเมีย
2. การตรวจระดับน้ำตาล (FPG) เพื่อดูความเสี่ยงในการเป็นโรคเบาหวาน โดยเฉพาะในผู้ที่มีอายุมากกว่า 35 ปีขึ้นไป ควรตรวจหาความเสี่ยงในการเป็นเบาหวาน
3. การตรวจระดับไขมันในเลือด เพื่อตรวจหาคอเรสเตอรอล และ ไตรกลีเซอไรด์ในเลือดว่ามีเยอะเกินไปหรือไม่ การตรวจไขมันในเลือด อาจเริ่มตรวจตั้งแต่อายุ 20 ปีขึ้นไป
4. การตรวจการทำงานของไต หรือตรวจหาครีเอตินีน (Creatinine) เพื่อวัดระดับการทำงานของไตว่าสามารถกำจัดของเสียได้เป็นปกติหรือไม่ ซึ่งผู้ที่ควรตรวจการทำงานของไตคือ ผู้ที่มีอายุมากกว่า 60 ปีขึ้นไป
ซึ่งสรุปได้ว่า การเลือกแพ็กเกจตรวจสุขภาพ ควรเลือกให้เหมาะกับ เพศ วัย และปัจจัยเสี่ยงทั้งจากพันธุกรรม พฤติกรรม และสิ่งแวดล้อมที่เราใช้ชีวิตอยู่เป็นประจำ หากมีข้อสงสัยหรือยังเลือกไม่ถูก อาจเลือกตรวจตามช่วงอายุ หรือพบแพทย์เพื่อขอรับคำปรึกษาก่อนเลือก ก็จะได้ประโยชน์สูงสุด
ตรวจสุขภาพแบบ “เจาะลึก” จำเป็นหรือเปล่า?
นอกจากการตรวจสุขภาพพื้นฐานที่ทุกคนควรจะตรวจแล้ว การตรวจสุขภาพแบบเฉพาะเจาะจงหรือเจาะลึกสำหรับโรคที่มีความเสี่ยงที่จะเกิดตามช่วงอายุต่างๆ หรือการตรวจสุขภาพในเบื้องต้นแล้วพบค่าความเสี่ยง ก็เป็นสิ่งจำเป็นที่เราจะต้องเลือกตามแพ็กเกจตรวจสุขภาพให้เหมาะสม หรือตรวจสุขภาพแบบเฉพาะเจาะจงในโรคที่มีความเสี่ยง ยกตัวอย่างเช่น
จำเป็นหรือไม่… ที่ต้องตรวจสุขภาพทีละหลายสิบรายการ
การตรวจสุขภาพมีความสำคัญสำหรับทุกช่วงอายุ ไม่ว่าคุณจะอายุเพียงแค่ 20 ปี หรืออายุมากถึง 65 ปีไปแล้ว ก็ควรที่จะตรวจสุขภาพเช่นกัน แต่หากคุณเป็นผู้ที่ตรวจสุขภาพเป็นประจำอยู่แล้ว ความจำเป็นในการตรวจสุขภาพที่ละหลายสิบรายการทุกๆ ปีนั้น ก็ขึ้นอยู่กับพฤติกรรมและความเสี่ยงในการเกิดโรคต่างๆ ซึ่งการตรวจบางอย่างก็ไม่จำเป็นต้องตรวจสุขภาพทุกปี อาจตรวจสุขภาพปีเว้นปี หรือเว้น 2-5 ปี ตามแต่อวัยวะและผลการตรวจสุขภาพที่ผ่านมาว่ามีความเสี่ยงโรคนั้นๆ หรือในอวัยวะใดมากน้อยเพียงใด
ทั้งนี้ อย่างน้อยเราควรตรวจสุขภาพตามความเสี่ยงของช่วงอายุสักครั้งหนึ่งก่อน เพื่อเป็นพื้นฐานข้อมูลสุขภาพ สำหรับการติดตาม การเลือกตรวจสุขภาพเพิ่มหรือการตรวจซ้ำในครั้งต่อๆ ไป เเละเว้นการตรวจสุขภาพในปีใดตามความเหมาะสม ซึ่งแพทย์จะเป็นผู้ให้คำปรึกษาและแนะนำได้เป็นอย่างดี แต่ในกรณีหากมีอาการอื่นใดเกิดขึ้นในระหว่างปี ก็ควรแจ้งแก่แพทย์เพื่อพิจารณาเลือกตรวจสุขภาพแบบเฉพาะเจาะจง โดยไม่จำเป็นต้องรอการตรวจสุขภาพประจำปีจะดีกว่า