ยังไม่แก่...แต่ทำไมเข่าเสื่อม?

โรงพยาบาลเปาโลโชคชัย4
06-ธ.ค.-2561

ถ้าวัดกันตามสถิติแล้วคนที่อายุมากกว่า 50-60 ปีขึ้นไปจะมีโอกาสเป็น “โรคเข่าเสื่อม” แต่เดี๋ยวนี้ไม่ต้องรอถึงอายุขนาดนั้นแล้วก็มีโอกาสเป็นโรคเข่าเสื่อมก่อนวัยอันควรได้เหมือนกัน แล้วมีใครรู้มั๊ยว่าสาเหตุมันเกิดจากอะไรได้บ้าง

อาการแบบไหน...เรียกว่าเข่าเสื่อม

“เข่าเสื่อม” คืออาการที่เกิดจากกระดูกอ่อนที่ทำหน้าที่ปกป้องส่วนปลายกระดูกที่เสื่อมสภาพลง ทำให้ข้อเข่าเสื่อมสภาพตามมา จนไม่สามารถรองรับน้ำหนักหรือขยับเขยื้อนเคลื่อนไหวได้คล่องตัวเหมือนเดิม ส่งผลให้กล้ามเนื้อมีอาการบาดเจ็บจนปวด ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้มากที่สุดกับคนที่อายุประมาณ 50-60 ปีขึ้นไป รวมถึงเพศหญิงจะมีโอกาสเข่าเสื่อมได้มากกว่าเพศชาย แต่หากใครมีพฤติกรรมที่มีความเสี่ยงสูงก็สามารถทำให้เป็นโรคเข่าเสื่อมได้ตั้งแต่อายุน้อยๆ เลยเหมือนกัน

อายุยังไม่มากแต่เข่าเสื่อมถามหาได้แน่ ถ้าเป็นคนแบบนี้

1. น้ำหนักตัวที่มากเกินไป

ยิ่งคนที่มีน้ำหนักตัวที่เกินมาตรฐานมาตั้งแต่เด็ก ก็จะทำให้มีโอกาสสะสมความเสี่ยงที่จะเป็นเข่าเสื่อมก่อนวัยได้มากกว่าคนอื่น หรือคนที่น้ำหนักตัวขึ้นพรวดพราด เข้าขั้นเรียกว่าเป็นโรคอ้วน จะทำให้ข้อเข่าต้องรับน้ำหนักมากกว่าปกติหลายเท่าตัว ซึ่งแน่นอนว่าเป็นความเสี่ยงที่ทำให้เป็นโรคเข่าเสื่อมก่อนวัยได้เช่นกัน

2. อุบัติเหตุที่ทำให้เข่าเกิดอาการบาดเจ็บ

บางกรณีที่มีอาการบาดเจ็บหนักจนทำให้เข่ามีสภาพไม่เหมือนเดิม ก็อาจเป็นสาเหตุที่ทำให้เข่าเสื่อมก่อนวัยได้ หรือบางรายเป็นนักกีฬาซึ่งมีโอกาสที่จะเกิดการบาดเจ็บซ้ำที่เดิมๆ แม้ได้รับการรักษาก็เกิดการเสียหายที่มากเกินไป และในบางรายที่คิดว่ามีอาการไม่มากจึงไม่ได้เข้ารับการรักษา ปล่อยปละละเลย ทำให้ข้อเข่าได้รับบาดเจ็บสะสม จนถึงจุดที่ทำให้เข่าเสื่อมก่อนวัยได้

3. กรรมพันธุ์

หลายคนที่เป็นโรคข้อเข่าเสื่อมไม่มีสาเหตุ ถ้าสืบประวัติดีๆ อาจจะพบว่ามีคนภายในครอบครัวเป็นโรคนี้มาก่อน ซึ่งถ้าเรารู้อยู่แล้วว่าคนในครอบครัวเป็นโรคนี้ ก็ควรป้องกันด้วยการเข้ากับการตรวจแต่เนิ่นๆ หากมีความเสี่ยงก็จะได้รีบรักษาต่อไป

4. เกิดจากโรคข้ออักเสบ

ซึ่งเป็นโรคโดยตรงที่ทำให้ข้อได้รับบาดเจ็บ เช่น คนที่เป็นโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ หรือเป็นโรคเก๊าท์ จะมีอาการปวดที่เข่าเป็นประจำอยู่แล้ว ซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาก็อาจทำให้เกิดโรคเข่าเสื่อมก่อนวัยได้อย่างแน่นอน

5. พฤติกรรมที่ทำร้ายเข่าทั้งรู้ตัวและไม่รู้ตัว

เช่น คนที่ชอบถือกระเป๋าหนักๆ หรือมีอาชีพที่ต้องยกของหนักเป็นเวลานานๆ ก็มีโอกาสเสี่ยงที่จะเป็นโรคเข่าเสื่อมก่อนวัยได้

Do’s & Don’ts ถ้าไม่อยากเข่าเสื่อมก่อนวัย

1. หมั่นสังเกตตัวเองบ่อยๆ เช่น เวลาเคลื่อนไหวร่างกายโดยเฉพาะช่วงหัวเข่า มีเสียงลั่นในข้อหรือไม่ เกิดอาการเข่าอ่อนแรงหรือไม่สามารถเคลื่อนไหวได้คล่องตัวเหมือนปกติหรือเปล่า บางคนอาจเป็นเฉพาะกรณีที่นั่งหรือยืนนานๆ แต่หากเป็นบ่อยๆ ก็ควรปรึกษาแพทย์แต่เนิ่นๆ

2. มีพฤติกรรมที่นำไปสู่การเป็นโรคเข่าเสื่อม เช่น การใส่ส้นสูงเป็นประจำ ชอบนั่งงอเข่ามากกว่า 90 องศา อย่างการนั่งยองๆ การนั่งขัดสมาธิ นั่งพับเพียบเป็นเวลานานๆ สิ่งเหล่านี้จะยิ่งเพิ่มแรงอัดหรือแรงกดที่ข้อเข่ามากกว่าปกติ แม้แต่การขึ้น-ลงบันไดบ่อยๆ ก็ทำให้หัวเข่าและข้อเท้าต้องรับน้ำหนักมากกว่าปกติ ซึ่งเป็นหนึ่งสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคเข่าเสื่อม

3. ควบคุมน้ำหนักตัว ซึ่งไม่ใช่ดูที่ค่าน้ำหนักอย่างเดียว แต่ควรดูจากค่า BMI (ดัชนีมวลกายซึ่งใช้วัดความสมดุลของน้ำหนักตัวและส่วนสูง ซึ่งระบุได้ว่าคนนั้นอ้วนหรือไม่) โดยไม่ควรให้เกิน BMI 20 ก็จะช่วยลดโอกาสเสี่ยงข้อเสื่อมก่อนวัยได้

4. หมั่นออกกำลังกาย ควรเลือกการออกกำลังกายที่ช่วยชะลอการเกิดข้อเข่าเสื่อม เช่น การว่ายน้ำ การเดินในน้ำ การปั่นจักรยาน ซึ่งเป็นการออกกำลังกายที่ช่วยให้ข้อเข่าแข็งแรงโดยไม่ทำร้ายข้อเข่า และทำให้กล้ามเนื้อบริเวณรอบๆ แข็งแรง

5. หมั่นสังเกตความผิดปกติของข้อเข่า เช่น กดแล้วมีอาการเจ็บ มีเสียงดัง หรือมีอาการบวม ทั้งหมดก็เป็นสัญญาณว่าข้อเข่ามีปัญหา จึงไม่ควรละเลย และหากเข้ารับการรักษาได้เร็ว เมื่อหายก็จะช่วยลดโอกาสเข่าเสื่อมก่อนวัยได้เช่นกัน