การตรวจการไหลเวียนเลือดของหลอดเลือดแดงในสมอง (TCD) คืออะไร?

TCD (Transcranial Doppler Ultrasound) คือ การตรวจการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดแดงที่อยู่บริเวณใต้ฐานสมองภายในกะโหลกศีรษะด้วยคลื่นความถี่สูง เพื่อประเมินคุณภาพการไหลเวียนของเลือด วัดค่าความเร็วในการไหล ดูทิศทางและรูปแบบการไหลของเลือด มักใช้ตรวจเพื่อค้นหาความผิดปกติของหลอดเลือดสมอง รวมถึงการเฝ้าระวังหรือติดตามภาวะลิ่มเลือดขนาดเล็กหลุดมายังหลอดเลือดสมองในผู้ที่มีความเสี่ยง หรือผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองตีบจากสาเหตุต่างๆ โดยการตรวจ TCD จะทำให้ทราบถึงตำแหน่งที่มีการตีบตันของหลอดเลือดสมองได้อย่างรวดเร็ว

ใครบ้างที่ควรตรวจการไหลเวียนเลือดของหลอดเลือดแดงในสมอง (TCD)

ผู้ที่ควรเข้ารับการตรวจ TCD มีดังนี้

• ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการเกิดภาวะหลอดเลือดสมองตีบ

• ผู้ที่มีความดันโลหิตสูง มีไขมันในเลือดสูง หรือเป็นโรคอ้วน 

• ผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน เพราะมักเกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็งได้ทั่วร่างกาย 

• ผู้ที่สูบบุหรี่จัด หรือดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ

• ผู้ที่ไม่ค่อยออกกำลังกาย

• ผู้ที่มีเลือดออกที่ผิวสมอง (Subarachnoid Hemorrhage) เพื่อติดตามภาวะหดตัวของหลอดเลือดสมอง

• ผู้ที่เป็นโรคหลอดเลือดสมองอุดตันระยะเฉียบพลัน และได้รับยาละลายลิ่มเลือด (Thrombolysis)

• ผู้ที่มีภาวะสมองตายจากการติดเชื้อในสมอง

ขั้นตอนการตรวจการไหลเวียนเลือดของหลอดเลือดแดงในสมอง (TCD) 

ผู้เข้ารับการตรวจ TCD จะอยู่ในท่านอนหงายบนเตียง หนุนหมอน แพทย์จะทาเจลบางๆ ที่บริเวณขมับ เปลือกตา และท้ายทอยของผู้เข้ารับการตรวจ จากนั้นจะใช้หัวตรวจกดเบาๆ ในบริเวณที่ทำการตรวจ โดยหัวตรวจจะส่งคลื่นเสียงความถี่ต่ำ 2 เมกะเฮิรตซ์ ผ่านเข้าไปยังกะโหลกศีรษะไปจนถึงหลอดเลือดแดงในสมอง โดยคลื่นเสียงจะกระทบกับเม็ดเลือดแดงและสะท้อนกลับเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์แล้วประมวลผลเป็นภาพและกราฟ เป็นการตรวจที่ปลอดภัย ไม่เจ็บ ใช้เวลาตรวจประมาณ 30-60 นาที หลังตรวจเสร็จผู้เข้ารับการตรวจสามารถทำกิจวัตรประจำวันได้ตามปกติ

การเตรียมตัวก่อนเข้ารับการตรวจการไหลเวียนเลือดของหลอดเลือดแดงในสมอง (TCD)

• สามารถเข้ารับการตรวจได้โดยไม่ต้องงดน้ำหรืออาหาร และไม่ต้องงดยาใดๆ 

การแปรผลและการประเมินผลตรวจการไหลเวียนเลือดของหลอดเลือดแดงในสมอง (TCD)

แพทย์จะประเมินผลการตรวจจากภาพและกราฟที่ได้ โดยสามารถบอกได้ถึงความเสี่ยงและการเกิดโรคต่างๆ เช่น

• การตีบตันของหลอดเลือดสมอง

• คุณภาพและรูปแบบการไหลเวียนเลือดในหลอดเลือดสมอง โดยเฉพาะการไหลเวียนของเลือดในหลอดเลือดที่เข้ามาทดแทนบริเวณที่ขาดเลือดหลังจากมีการตีบของหลอดเลือด

• ภาวะหลอดเลือดหดตัวในผู้ป่วยที่มีเลือดออกในเยื่อหุ้มสมอง

• ภาวะความดันในกะโหลกศีรษะสูง

• ภาวะลิ่มเลือดขนาดเล็กหลุดจากหัวใจมายังหลอดเลือดสมอง หรือคราบไขมันที่หลุดจากหลอดเลือดแดงที่คอ

• ความผิดปกติของผนังหัวใจแต่กำเนิด หรือช่องรั่วที่ผนังหัวใจ

• การขยายตัวหรือหดตัวของหลอดเลือดแดงในสมอง เมื่อมีภาวะคาร์บอนไดออกไซด์ในเลือดเปลี่ยนไป