การฉีดวัคซีนของเด็กแรกเกิดนับว่าเป็นเรื่องสำคัญที่ไม่ควรละเลย เพราะเป็นการเสริมภูมิคุ้มกันโรคของเด็ก และเป็นการป้องกันโรคร้ายต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้น โดยเฉพาะวัณโรคที่เป็นโรคที่ติดต่อกันได้ง่าย โดยเฉพาะในเด็กทารกที่ยังไม่มีภูมิคุ้มกัน ซึ่งเราสามารถป้องกันได้ด้วยการฉีดวัคซีน BCG

BCG วัคซีนป้องกันวัณโรค

วัณโรคเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่รู้จักกันในนามของ “เชื้อทีบี” เมื่อร่างกายได้รับเชื้อวัณโรคเข้าสู่ร่างกาย เชื้อส่วนใหญ่จะถูกทำลายโดยระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย มีเพียงส่วนน้อยที่จะหลบซ่อนอยู่ตามอวัยวะต่างๆ และอยู่ในภาวะสงบโดยไม่ก่อให้เกิดโรค หากแต่เมื่อใดที่ร่างกายอ่อนแอลง เชื้อที่ซ่อนตัวอยู่จะทำให้เกิดโรค ซึ่งวัคซีนป้องกันวัณโรค BCG vaccine หรือ Bacillus Calmette Guerin vaccine เป็นวัคซีนป้องกันวัณโรค ที่เป็นการทำให้เชื้อโรคอ่อนแรงลง กลไกการทำงานของวัคซีนคือเชื้อที่ฤทธิ์อ่อนลงจะเข้าไปกระตุ้นภูมิคุ้มกันให้สามารถรับมือกับเชื้อวัณโรคได้ โดยกระทรวงสาธารณสุขกำหนดให้วัคซีน BCG เป็นวัคซีนพื้นฐานที่เด็กไทยทุกคนต้องได้รับตั้งแต่แรกเกิด

ใครบ้างต้องฉีดวัคซีนป้องกัน “วัณโรค”

BCG จัดเป็นวัคซีนพื้นฐานที่ต้องฉีดให้เด็กแรกเกิดทุกคน เมื่อฉีดแล้วภูมิคุ้มกันจะเกิดหลังจากฉีดไป ภายในสัปดาห์ที่ 2 หลังฉีดจะมีตุ่มนูนเกิดขึ้นและแตกออกเป็นแผลเล็กๆ อยู่ประมาณ 6 สัปดาห์ ก็จะหายไปเหลือแต่รอยแผลเป็นขนาดเล็ก ซึ่งวัคซีนชนิดนี้สามารถป้องกันวัณโรคได้ประมาณ 80% และยังช่วยลดความเสี่ยงโรควัณโรคที่เยื่อหุ้มสมองในเด็กได้ด้วย

วัคซีน BCG ฉีดอย่างไร?

โดยทั่วไปแล้ววิธีการฉีดวัคซีน BCG ทำได้โดยฉีดเข้าผิวหนัง บริเวณต้นแขน ไหล่ด้านซ้าย ด้านขวา หรือที่สะโพก แล้วแต่ข้อกำหนดของแต่ละโรงพยาบาล แต่ไม่ควรฉีดบริเวณต้นขาของทารกเพราะบริเวณดังกล่าวมีโอกาสเกิดการเสียดสีจากผ้าอ้อมหรือขาเสียดสีกัน จะทำให้การดูแลรักษาแผลหลังฉีดวัคซีนทำได้ยาก

ดูแลลูกน้อยอย่างไร...หลังฉีดวัคซีน

• เด็กบางคนอาจเกิดผดสีแดงเล็กๆ หรือเกิดแผลตรงบริเวณที่ฉีดวัคซีนหลังจากฉีดวัคซีนได้ 2-4 สัปดาห์ อาการนี้จะค่อยๆ บรรเทาลงและหายได้เองภายในไม่กี่สัปดาห์ซึ่งอาจทำให้เกิดรอยแผลเป็นขนาดเล็กหรือไม่มีรอยแผลเป็นเลย บางครั้งเด็กบางคนอาจเกิดก้อนบวมๆ ที่ใต้รักแร้เนื่องจากต่อมเกิดการขยายตัว ส่วนผลข้างเคียงอื่นยังพบได้น้อยมาก
• หากมีหนองหรือมีแผลเกิดขึ้น เนื่องจากเป็นผลข้างเคียงที่ปกติ เด็กสามารถอาบน้ำได้ตามปกติ ดูแลจุดที่ฉีดวัคซีนให้สะอาดและแห้ง ใช้น้ำต้มสุกที่เย็นแล้วในการทำความสะอาดแผลบริเวณนั้นหากจำเป็น หลังจากนั้นเช็ดให้แห้งด้วยผ้ากอซ
• ห้ามทายาหรือครีมใดๆ และห้ามกดหรือใช้ผ้าพันแผลปิดลงบนแผล สวมใส่เสื้อผ้าที่หลวม
• อาการแทรกซ้อนของวัคซีนบีซีจีที่พบทั่วไปส่วนใหญ่จะหายได้เอง ดังนั้นผู้ปกครองไม่จำเป็นต้องกังวล

เพราะการฉีดวัคซีนเป็นวิธีการป้องกันและช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคร้ายแรงให้กับลูกน้อยในอนาคตได้ดีที่สุด ดังนั้นคุณพ่อคุณแม่ควรพาลูกน้อยไปรับวีคซีนตามกำหนดที่แพทย์นัดหมาย