“ภาวะสมองเสื่อม” เป็นโรคเรื้อรังที่พบมากในผู้สูงอายุ เป็นกลุ่มอาการจากความผิดปกติในการทำงานของสมองด้านความคิดและสติปัญญา ภาวะสมองเสื่อมมีสาเหตุมาจากความผิดปกติของเซลล์ประสาทในสมอง และความผิดปกติจากส่วนอื่นๆ ของร่างกายที่ส่งผลให้สมองทำหน้าที่ผิดปกติ และผลจากภาวะสมองเสื่อมทำให้มีอาการความจำเสื่อมเป็นอาการเด่น มีอาการเปลี่ยนแปลงทางด้านพฤติกรรม บุคลิกภาพ และอารมณ์ โดยอาการจะรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งกิจกรรม“การบริหารสมอง” อย่างการเล่นหมากรุก ถือเป็นแนวทางหนึ่งในการป้องกันภาวะสมองเสื่อมได้
หมากรุก กิจกรรมฝึกบริหารสมอง
หมากรุก เป็นกีฬาประเภทหนึ่งที่มีผู้เล่นจำนวนมาก นิยมเล่นกันอย่างแพร่หลายทั่วโลก เพราะเล่นได้ทุกเพศ ทุกวัย และทุกที่ ซึ่งเป็นกีฬาที่ต้องใช้ไหวพริบ สมาธิ และความสามารถในการคิดเชิงกลยุทธ์ เพราะคนที่เล่นหมากรุกจะไม่วางแผนด้านเดียว จะต้องระมัดระวังการเดินของฝ่ายตรงข้ามก่อนที่จะเดินหมากแต่ละตัวด้วย ดังนั้น การเดินหมากแต่ละครั้งต้องคิดอย่างละเอียดถี่ถ้วน เพราะการเดินพลาดเพียง 1 ครั้ง อาจทำให้พ่ายแพ้ได้ ด้วยเหตุนี้ การเล่นหมากรุกถือเป็นกีฬาบริหารสมองชนิดหนึ่ง หากฝึกบริหารสมองอย่างสม่ำเสมอสามารถป้องกันสมองเสื่อมได้
6 ประโยชน์ แนะนำลูกหลานเล่นหมากรุกกับผู้สูงวัย
1.ได้ใช้เวลาร่วมกันในครอบครัว สร้างความผูกพัน และความเข้าใจที่ดีต่อกัน
2.ช่วยฝึกสมอง ช่วยในเรื่องของความจำ ป้องกันโรคทางสมอง
3.ช่วยคลายเครียด ทำให้ไม่คิดฟุ้งซ่าน
4.คลายเหงา ลดความเสี่ยงโรคซึมเศร้า
5.ช่วยฝึกสมาธิ ทำให้ใจเย็น คิดอย่างเป็นระบบ
6. รู้จักแพ้ รู้จักชนะ และการปล่อยวาง จากเกมหมากรุกที่เล่น
กรณีที่บางครอบครัวเล่นหมากรุกไม่เป็น อาจเลือกกิจกรรมอื่นที่คล้ายๆ กัน เช่น หมากล้อม หมากฮอส หมากข้าม หรือหมากอื่นๆ เล่นไพ่ เข้ามาเป็นหนึ่งกิจกรรมเพื่อความสนุกสนานกันได้ทั้งครอบครัวก็ได้เช่นกัน เพราะช่วยพัฒนาสมอง สมาธิ ความนึกคิด และใช้เวลาว่างที่เกิดประโยชน์ต่อผู้สูงอายุ หรือทำกิจกรรมใหม่ๆ เช่น เปลี่ยนแปลงกิจวัตรประจำวัน เช่น แปรงฟันด้วยมือซ้าย
นอกจากหมั่นบริหารสมองแล้ว เมื่อเข้าสู่วัยสูงอายุต้องใส่ใจเรื่องของสุขภาพเป็นพิเศษด้วย เพื่อลดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจากการเจ็บป่วยแต่ละชนิด ผู้ดูแล หรือคนในครอบครัวควรให้ความสำคัญในการดูแลผู้สูงอายุ ทั้งเรื่องของสุขภาพร่างกาย อาหารที่มีโภชนาการสูง งดเหล้า และบุหรี่ ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ ตรวจสุขภาพประจำปี หรือหากมีโรคประจำตัวเดิมอยู่ต้องรับประทานยา และติดตามผลตามแผนการรักษาตามแพทย์นัดอย่างสม่ำเสมอ หากเริ่มมีอาการหลงลืมมากผิดปกติ ควรรีบพบแพทย์เพื่อตรวจ และรักษาทันที
แนวทางป้องกัน “ภาวะสมองเสื่อม” ในผู้สูงอายุ
ภาวะสมองเสื่อมจากโรคอัลไซเมอร์พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ ตั้งแต่อายุ 65 ปีขึ้นไป พบในหญิงมากกว่าชาย เป็นการสูญเสียความสามารถทางสมอง โดยเฉพาะความจำระยะสั้นที่เสียไป รวมถึงความเฉลียวฉลาด การใช้ภาษา เหตุผล การคิด การตัดสินใจ อาจมีอาการทางจิตร่วมด้วย ซึ่งมีผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตประจำวัน โดยแนวทางที่ดีที่สุดเพื่อคงมีคุณภาพชีวิตที่ดีในวัยสูงอายุ คือการดูแลตัวเองให้ห่างไกลโรคอัลไซเมอร์ ด้วยวิธีดังนี้
1.ไม่ควรอยู่กับบ้านเฉยๆ ทำกิจกรรม หรืองานอดิเรกที่ชอบ เช่น .เล่นกีฬาที่ใช้การฝึกสมอง เช่น หมากรุก หมากฮอสช่วยให้ใจสงบ มีสมาธิ เป็นการปรับร่างกายให้เข้าสู่ภาวะสมดุลและกระตุ้นสมองให้คิดวางแผน ตัดสินใจ ทำให้สมองแข็งแรง ทำงานอย่างสมดุล
2.ร่วมกิจกรรมทางสังคมที่มีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น การเข้าร่วมกิจกรรมสังคม พบปะ พูดคุยกับผู้อื่นบ่อยๆ เช่น อาสาสมัครชมรมต่างๆ ไปวัด เยี่ยมญาติพี่น้องเพื่อทำจิตใจให้แจ่มใส อีกทั้ง เป็นการฝึกสมองให้มีการใช้ความคิดในแต่ละกิจกรรมที่เข้าร่วม
3.ทำกิจกรรมที่ใช้การเคลื่อนไหว มือ เท้า และประสาทสัมผัสทั้ง 5 เช่น ออกกำลังกาย แอโรบิค โยคะ เดินในที่อากาศโปร่ง เดินเร็วๆ วิ่งเหยาะๆ ปั่นจักรยาน รำมวยจีน ว่ายน้ำ อ่านหนังสือ ฟังดนตรี ร้องเพลง เต้นรำ อย่างต่อเนื่องอย่างน้อย 30 นาที สัปดาห์ละ 3-5 ครั้ง จะช่วยป้องกันภาวะสมองเสื่อมได้ หรือทำกิจกรรมอะไรก็ได้นอกเหนือจากงานประจำ หากผู้สูงอายุมีกิจกรรมทำตลอดเวลาจะทำให้เกิดการเสื่อมถอยของสมองน้อยกว่าผู้สูงอายุที่ไม่มีกิจกรรมทำอย่างมาก
Velasook Senior Smart Village โรงพยาบาลเปาโล พหลโยธิน บริการดูแลผู้สูงอายุแบบเช้าไป - เย็นกลับ เน้นการฟื้นฟูคุณภาพชีวิต ด้วยกิจกรรมสันทนาการ มีกิจกรรมกลุ่ม เช่น กิจกรรมเล่นเกมทายปัญหา ร้องเพลง รำไทเก็ก หมากรุก หมากฮอส ฯลฯ เหมาะสำหรับผู้สูงวัยที่ไม่ชอบเข้าสังคม ปลีกตัว แยกตัว และ กิจกรรมรายบุคคล เช่น การวาดภาพ ทำงานฝีมือ อ่านหนังสือ ทำอาหาร ปลูกต้นไม้ เล่นเกม รวมไปถึงกิจกรรมที่สามารถกระตุ้นสมอง และความจำที่เหมาะสำหรับผู้สูงวัยที่มีปัญหาความจำ หลงลืม ต้องการฟื้นฟูทักษะการใช้สมอง และความคิดสร้างสรรค์ เป็นต้น
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม
โรงพยาบาลเปาโล พหลโยธิน โทร.1772