การรักษารากฟัน
โรงพยาบาลเปาโล พหลโยธิน
07-เม.ย.-2565
            สาเหตุหลัก ที่ทำให้ผู้ป่วยส่วนใหญ่มาพบทันตแพทย์ คือ อาการปวดฟันซึ่งเกิดจากสาเหตุหลายประการ และสาเหตุที่สำคัญประการหนึ่ง คือ การมีฟันที่ผุลึกจนถึงโพรงประสาทฟัน จนทำให้ประสาทฟันเกิดอาการอักเสบ หากลุกลามมากขึ้นจะทำให้เนื้อเยื่อในฟันนั้นตาย และเกิดการติดเชื้อในคลองรากฟัน ซึ่งทำให้เกิดอาการปวด อาการเหล่านี้สามารถรักษาได้ด้วยการรักษารากฟัน

สาเหตุที่อาจทำให้ประสาทฟันเกิดการอักเสบหรือติดเชื้อ ได้แก่

  • ฟันผุ หรือฟันที่มีวัสดุอุดลึกจนถึงโพรงประสาทฟัน
  • ฟันผุซ้ำ หรือฟันผุเกิดใหม่ใต้ครอบฟัน
  • ฟันแตก หรือร้าว
  • การบาดเจ็บของฟันจากการกระแทก หรืออุบัติเหตุ
การรักษารากฟัน เป็นกระบวนการที่จะกำจัดประสาทฟันที่อักเสบ หรือกำจัดการติดเชื้อในโพรงประสาทฟันทำให้สามารถเก็บฟันไว้ใช้งานต่อไปได้ กระบวนการรักษารากฟันจะมีขั้นตอนการรักษาคร่าวๆ ดังนี้

          1. กำจัดเนื้อฟันที่ผุ และเปิดทางเข้าสู่โพรงประสาทฟัน

          2. กำจัดประสาทฟันที่อักเสบ หรือกำจัดการติดเชื้อด้วยการใช้เครื่องมือชิ้นเล็กๆเ ข้าไปทำความสะอาดร่วมกับการล้างด้วยน้ำยาที่มีฤทธิ์กำจัดเชื้อ

          3. หากไม่สามารถรักษารากฟันให้เสร็จในครั้งเดียว ทันตแพทย์จะใส่ยาฆ่าเชื้อในคลองรากฟัน และอุดวัสดุชั่วคราวไว้

          4. อุดวัสดุเข้าไปในคลองรากฟันที่ทำความสะอาดไว้แล้ว

          5. ฟันที่รักษารากฟันเสร็จแล้ว มักจะต้องได้รับการทำครอบฟันเพื่อป้องกันการแตกหักของตัวฟัน

ระยะเวลาในการรักษารากฟันขึ้นกับความซับซ้อน และการติดเชื้อของฟันที่รักษา บางกรณีสามารถทำการรักษาให้เสร็จภายในครั้งเดียวได้ แต่ในกรณีที่คลองรากฟันมีความซับซ้อน หรือมีการติดเชื้อในคลองรากฟันรุนแรง ก็จำเป็นต้องใช้เวลารักษา 2 - 4 ครั้งภายหลังการรักษารากฟัน ผู้ป่วยอาจมีการอาการปวดหรือเสียวฟันซี่ที่รักษาไปโดยจะมีอาการได้ประมาณ 2 - 5 วัน ภายหลังการรักษาผู้ป่วยสามารถทานยาแก้ปวดเพื่อบรรเทาอาการปวดที่จะเกิดขึ้นนี้ได้ และอาการปวดจะค่อยๆ ทุเลาจนหายไปเอง

จากการศึกษาในปัจจุบันพบว่า ผลสำเร็จของการรักษาคลองรากฟันนั้นสูงถึง 90% อย่างไรก็ดีมีบางกรณีที่รักษารากฟันไปแล้วเกิดความล้มเหลวจากการที่ไม่สามารถกำจัดเชื้อให้หมดได้ในครั้งแรก หรือมีการผุเพิ่มหรือเกิดการแตกหักของตัวฟันในภายหลัง ทำให้เกิดการติดเชื้อซ้ำกลับเข้าไปในคลองรากฟัน ผู้ป่วยอาจมีอาการปวด บวม หรือมีตุ่มหนองขึ้นที่เหงือก ซึ่งหากเกิดความล้มเหลวขึ้นแล้วจะมีทางเลือกในการรักษา ดังนี้

          1. การรักษาคลองรากฟันซ้ำ ในกรณีที่สามารถรื้อวัสดุอุดส่วนตัวฟันออกได้ ทันตแพทย์จะทำการรื้อวัสดุอุดคลองรากฟันเก่าออกและทำความสะอาดคลองรากฟันใหม่อีกครั้ง ใส่ยาฆ่าเชื้อก่อนที่จะทำการอุดวัสดุคลองรากฟันกลับเข้าไป แล้วจึงทำการบูรณะฟันขึ้นมาใหม่

          2. การผ่าตัดปลายรากฟัน เลือกใช้ในกรณีที่ไม่สามารถทำการรักษาคลองรากฟันซ้ำได้ เช่น มีครอบฟัน และเดือยฟันขนาดใหญ่ไม่สามารถรื้อออกได้ การรักษาคลองรากฟันครั้งแรกที่มีข้อจำกัด และไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยการรักษารากฟันซ้ำ การผ่าตัดคลองรากฟันจะเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่ช่วยให้ผู้ป่วยยังสามารถเก็บฟันไว้ได้โดยหลักการ คือ การผ่าตัดเข้าไปที่ตำแหน่งปลายรากฟันที่เป็นหนองทำการตัดปลายรากฟันออกบางส่วน และทำการรื้อวัสดุอุดคลองรากฟันออกด้วยอุปกรณ์เฉพาะ จากนั้นทำการอุดวัสดุเข้าไปในส่วนปลายรากฟันที่ทำความสะอาดไว้ โดยวัสดุนี้จะไม่เป็นพิษต่อเนื้อเยื่อ หรือไม่ทำให้เกิดการหายของเนื้อเยื่อรอบปลายรากฟันขึ้น

การรักษารากฟันโดยใช้กล้องจุลศัลยกรรม
         การรักษาคลองรากฟัน เป็นการทำงานที่ต้องใช้ความละเอียดมาก เนื่องจากโพรงประสาทฟัน และคลองรากฟันนั้นมีขนาดเล็ก บางกรณีก็เล็กเกินกว่าจะสามารถมองเห็นด้วยตาเปล่าได้ นอกจากนี้ยังมีความซับซ้อนโดยเฉพาะในฟันกรามที่มี 3 - 4 คลองรากฟัน รวมถึงในกรณีที่เกิดความผิดพลาดในการรักษาคลองรากฟันการแก้ไขความผิดพลาดให้การรักษาประสบความสำเร็จนั้นอาจเป็นไปด้วยความยากลำบาก หรือซ่อมแซมแก้ไขไม่ได้ หากไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า ปัจจุบันมีกล้องจุลศัลยกรรมที่ช่วยเพิ่มกำลังขยายในการมองเห็นคลองรากฟันที่มีขนาดเล็กให้ชัดเจนยิ่งขึ้น การที่สามารถมองเห็นได้ชัดเจนย่อมเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน รวมถึงเพิ่มผลสำเร็จในการรักษารากฟันให้สูงขึ้นด้วยนอกจากนี้ ยังสามารถรักษาเคสผู้ป่วยที่มีความยาก และซับซ้อนเพื่อเพิ่มทางเลือกในการเก็บรักษาฟันให้แก่ผู้ป่วย แทนที่จะต้องถอนฟันออกประโยชน์ของกล้องจุลศัลยกรรมในการรักษารากฟัน

  • เพื่อวินิจฉัยโรค ได้แก่ การหารอยร้าว หรือรอยแตกในตัวฟัน และในคลองรากฟัน
  • การเพิ่มกำลังขยายเพื่อหาคลองรากฟัน ในกรณีที่คลองรากฟันมีความตีบตัน หรือมีความซับซ้อน เช่น คลองรากฟันมีการแยกเป็น 2 - 3 คลองรากในส่วนปลายรากฟัน หรือฟันที่มีลักษณะทางกายวิภาคที่ไม่ปกติ
  • การซ่อมแซมรอยทะลุในคลองรากฟัน การรื้อเครื่องมือที่หักในคลองรากฟัน หรือการรื้อเดือยฟัน
  • การรักษาฟันที่ยังมีการเจริญของฟันไม่สมบูรณ์ ซึ่งจะมีปลายรากฟันที่เปิดกว้าง
  • การผ่าตัดปลายรากฟัน ที่จำเป็นต้องใช้กล้องจุลศัลยกรรมในหลายขั้นตอนของการผ่าตัด

สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม
โรงพยาบาลเปาโล พหลโยธิน โทร. 1772 ต่อ ทันตกรรมและรากเทียมดิจิตอล