เช็กลิสต์ สัญญาณโรคต่อมไทรอยด์  

โรคต่อมไทรอยด์ คือภาวะที่เกิดจากความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ ซึ่งเป็นต่อมรูปผีเสื้อที่อยู่บริเวณคอด้านหน้า นอกจากก้อนเนื้องอก หรือซีสต์ในไทรอยด์ แล้วภาวะไทรอยด์ทำงานผิดปกติ (สร้างฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินไป หรือน้อยเกินไป) เป็นโรคที่พบได้บ่อยมากในปัจจุบัน ฮอร์โมนที่สร้างจากต่อมไทรอยด์ ได้แก่ Triiodothyronine (T3) และ Thyroxine (T4) มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งต่อกระบวนการเผาผลาญ (เมตาบอลิซึม) และการเจริญเติบโตของร่างกาย โดยเฉพาะการทำงานของหัวใจ และสมอง 

อย่างไรก็ตาม มีปัจจัยบางประการที่อาจทำให้ค่าฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดเปลี่ยนแปลงได้ เช่น การรับประทานยาบางชนิด หรือการตั้งครรภ์ ดังนั้นการสังเกตอาการไทรอยด์ ที่ผิดปกติและการวินิจฉัยโดยแพทย์เฉพาะทาง จึงเป็นสิ่งสำคัญ 

อาการของโรคไทรอยด์ สังเกตด้วยตัวเอง...แล้วรีบปรึกษาแพทย์! 

อาการของโรคไทรอยด์ ในแต่ละรายจะแสดงออกได้หลายรูปแบบ และอาจคล้ายกับอาการของโรคอื่นๆ ได้ เพื่อการวินิจฉัยที่แม่นยำ แพทย์จะทำการซักประวัติตรวจร่างกาย โดยเฉพาะการคลำต่อมไทรอยด์ บริเวณคอด้านหน้าว่ามีขนาดโต มีก้อนในไทรอยด์ (แข็ง/ขรุขระ/นุ่ม/เรียบ) หรือมี ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอโตร่วมด้วยหรือไม่ รวมถึงการตรวจร่างกายระบบต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง 

นอกจากนี้อาจมีการตรวจเพิ่มเติม เช่น อัลตราซาวด์ไทรอยด์ ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG) และเอกซเรย์ปอด (เพื่อดูขนาดหัวใจ) การตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการ เพื่อวัดระดับฮอร์โมน T3, T4 และ TSH (Thyroid Stimulating Hormone) ซึ่งหลั่งจากต่อมใต้สมองส่วนหน้า จะช่วยในการวินิจฉัยว่ามีภาวะไทรอยด์ทำงานมาก (Hyperthyroidism) หรือไทรอยด์ทำงานน้อย (Hypothyroidism) 

นี่คือเช็กลิสต์อาการ ที่เราสามารถสังเกตได้ด้วยตัวเอง หากมีอาการเหล่านี้หลายข้อควรรีบเข้าพบแพทย์ เพื่อทำการตรวจวินิจฉัย และยืนยันผล 

1. เหนื่อยง่าย ใจสั่น นอนไม่หลับ ขี้ร้อน น้ำหนักลด (สัญญาณไทรอยด์เป็นพิษ) 

กลุ่มอาการเหล่านี้มักเกิดกับผู้ที่มีภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนมากกว่าปกติ (Hyperthyroidism) หรือที่เรียกว่าไทรอยด์เป็นพิษ (Thyrotoxicosis) ซึ่งส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบหัวใจ และ กระบวนการเผาผลาญของร่างกาย

• เหนื่อยง่าย และใจสั่น เกิดจากหัวใจเต้นเร็วผิดปกติ หรือเต้นผิดจังหวะ
• นอนไม่หลับ แม้ปกติเป็นคนนอนหลับง่าย เนื่องจากฮอร์โมนไทรอยด์ ที่มากเกินไปกระตุ้น ระบบประสาทส่วนกลาง
• ขี้ร้อน และเหงื่อออกง่าย
• น้ำหนักลดอย่างไม่ทราบสาเหตุ ทั้งที่กินเยอะขึ้น หรือกินเก่งขึ้น เกิดจากกระบวนการเผาผลาญที่เพิ่มขึ้น
• อาจมีมือสั่น หรือหงุดหงิดง่ายร่วมด้วย 

ข้อควรระวัง: อาการเหล่านี้ บางอย่างอาจเกี่ยวข้องกับโรคอื่นที่ไม่ใช่ไทรอยด์เป็นพิษ เช่น โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ, โรคเบาหวาน, โรคโลหิตจาง, เนื้องอกรังไข่ (Struma ovarii), โรคทางระบบประสาท, หรือโรคทางสภาพจิตใจ เช่น โรคแพนิค (Panic disorder) ดังนั้น การวินิจฉัยจากแพทย์จึงสำคัญที่สุด 

2. น้ำหนักขึ้น ท้องผูก ผมร่วง อ่อนเพลีย ขี้หนาว (สัญญาณ ไทรอยด์ต่ำ) 

อาการเหล่านี้มักเกิดจาก ภาวะไทรอยด์ฮอร์โมนในร่างกายลดลง (Hypothyroidism) ซึ่งทำให้ กระบวนการเผาผลาญช้าลง

• น้ำหนักขึ้น ทั้งที่กินลดลง หรือกินเท่าเดิม เนื่องจากการเผาผลาญช้าลง
• ท้องผูก การเคลื่อนไหวของลำไส้ลดลง
• ผมร่วง และผิวแห้ง
• อ่อนเพลีย ไม่สดชื่น รู้สึกง่วงนอนตลอดเวลา
• ขี้หนาว ทนอากาศเย็นได้น้อยลง
• มีความคิด ความอ่านที่ช้าลง เฉื่อยชา ขาดสมาธิ และความจำแย่ลง 

ข้อควรระวัง: อาการดังกล่าว ข้างต้นบางอย่างอาจพบในโรคอื่นได้เช่นกัน เช่น โรคโลหิตจางขาดธาตุเหล็ก, โรคซึมเศร้า, หรือ โรคทางสมองโดยตรง เช่น ภาวะสมองเสื่อม (Alzheimer's dementia) 

3. ตาโปน (Exophthalmos) อาการจำเพาะของไทรอยด์เป็นพิษ 

ตาโปน เป็นหนึ่งในอาการทางตา ที่เป็นผลจากภาวะไทรอยด์เป็นพิษ (โดยเฉพาะโรคเกรฟส์ หรือ Graves' Disease) ซึ่งเกิดจากกล้ามเนื้อหลังลูกตา และไขมันในเบ้าตา บวมใหญ่ดันให้ลูกตาโปนยื่นออกมา ด้านหน้าของเบ้าตา โดยเป็นกระบวนการที่เกิดขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไป และเมื่อปล่อยทิ้งไว้ก็จะสังเกตเห็นได้อย่างชัดเจน

• ผู้ป่วยอาจมีภาพซ้อน ความสามารถในการกรอกตาผิดปกติ และเกิดอาการตาเขตามมาได้
• ตาโปน เป็นอาการที่บ่งชี้ชัดเจนว่าควรพบแพทย์เฉพาะทาง ด้านต่อมไร้ท่อและจักษุแพทย์โดยเร็ว 

ดังนั้น หากคุณมีอาการดังกล่าวข้างต้นหลายข้อ หรือรู้สึกว่าร่างกายผิดปกติไปจากเดิม ควรเข้าพบแพทย์ เพื่อรับการวินิจฉัย และตรวจเช็กให้ชัวร์ เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง เนื่องจากบางอาการสามารถเกิดจากสาเหตุอื่นได้ การตรวจพบโรคไทรอยด์ ตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยให้ได้รับการรักษาที่เหมาะสมและรวดเร็ว ป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจรุนแรงในอนาคต