ลดอ้วน ..เลี่ยงเบาหวาน
ลดอ้วน ..เลี่ยงเบาหวาน
โรงพยาบาลเปาโล พหลโยธิน
18-ก.พ.-2564
“โรคอ้วน” นับว่าเป็นปัญหาสุขภาพของประชากรไทย ที่มีจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ และส่งผลให้เป็นสาเหตุของการเกิดโรค อื่นๆ ตามมา ซึ่งหนึ่งในจำนวนโรคเหล่านั้น คือ โรคเบาหวาน
รู้หรือไม่ !! องค์กรอนามัยโลก (WHO) ได้คาดการณ์ว่า ในปี 2558 ทั่วโลก จะมีคนที่มีน้ำหนักเกินมาตรฐานถึง 2,300 ล้านคน คนอ้วน 700 ล้านคน ซึ่งภาวะน้ำหนักเกิน และอ้วนเป็นปัจจัยเสี่ยงของโรคไม่ติดต่อเรื้อรังต่าง ๆ อาทิ โรคหัวใจและหลอดเลือด ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ส่งผลให้แต่ละปีมีผู้เสียชีวิตกว่า 2.8 ล้านคน

โรคอ้วน คืออะไร

โรคอ้วน หมายถึง สภาวะที่ร่างกายมีไขมันสะสมไว้ตามส่วนต่างๆ มากเกินไป โดยการประเมินว่าอ้วนหรือไม่ เรามิได้ประเมินจากการดูด้วยสายตาอย่างเดียว แต่จะประเมินจากดัชนีมวลกาย ซึ่งสัมพันธ์กับปริมาณไขมันในร่างกาย

ความอ้วน เกิดจากอะไร
1.ความอ้วน เกิดจากสาเหตุภายนอก การตามใจปากมากเกินไป รับประทานอาหารเกินความต้องการของร่างกาย โดยเฉพาะประเภทเนื้อ ไขมัน หรือแป้ง สิ่งเหล่านี้จะถูกสะสมในร่างกาย ถ้ามากเกินไป ก็จะกลายเป็นไขมันพอกพูนตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย รับประทานอาหารประเภทเส้นใย หรือไฟเบอร์ต่ำ ประกอบกับไม่ค่อยออกกำลังกาย หรือใช้พลังงานน้อย และอาจมีปัญหาเกี่ยวกับสุขภาพอื่นๆ
2.ความอ้วนที่มาจากภายใน  พบได้จากความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ เช่น ต่อมใต้สมอง ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อย ทำให้มีไขมันตามบริเวณต้นแขน ต้นขา และหน้าท้อง
3.อ้วน เพราะกรรมพันธุ์  จากการสำรวจโดยทั่วไป ผู้หญิงมักอ้วนมากกว่าผู้ชาย เพราะผู้หญิงกินเก่งกว่าแต่ออกกำลังน้อยกว่า สรุปแล้วผู้หญิงอ้วนมากกว่าผู้ชาย 4 : 1 หญิง และชายที่มีอายุตั้งแต่ 35 ปีขึ้นไป มักจะอ้วนง่ายเพราะคนวัยนี้ยังอยู่ในวัยทำงานมาก กินมากขึ้นเพื่อชดเชยพลังงานที่ถูกใช้ไป แต่ออกกำลังน้อยลง


ความอ้วน... ทำให้เกิดเบาหวานได้อย่างไร

        เมื่อชีวิตประจำวันขาดการออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตมาก ไขมันมากเกินไป ทำให้อ้วน การที่คนอ้วนเป็นปัจจัยเสี่ยงหนึ่งของการเป็นเบาหวาน เกิดขึ้นจากการที่คาร์โบไฮเดรต และไขมันแตกตัวเป็นกรดไขมัน และกลีเซอรอลจากไทรกลีเซอไรด์ถูกเปลี่ยนไปเป็นน้ำตาล ทำให้มีระดับน้ำตาลในเลือดสูง ซึ่งจะเป็นสาเหตุให้ร่างกายปรับตัวในขั้นแรกด้วยการลดจำนวนตัวรับสัญญาณลง เพื่อไม่ให้เซลล์ถูกกระตุ้นมากเกินไป ซึ่งต่อมาทำให้จำนวนตัวรับสัญญาณมีไม่พอ และดื้อต่ออินซูลิน (insulin resistance) เมื่อเป็นแล้วจะทำให้เนื้อเยื่อตอนปลายตอบสนองต่ออินซูลินได้น้อยลง เบตาเซลล์ไม่ทำงาน ( beta cell dysfunction) ไขมันในเลือดสูง ทำให้เกิดโรคที่เรียกว่าโรคเกี่ยวกับการเผาผลาญอาหาร(metabolic syndrome)
ผู้ที่มีลักษณะอ้วนชนิดลงพุง จะยิ่งมีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดเบาหวานมากขึ้น เนื่องจากเซลล์ไขมันบริเวณพุงจะทำเกิดการดื้อต่ออินซูลิน ซึ่งมีการศึกษาพบว่า เซลล์ไขมันในคนอ้วนมีการหลั่งฮอร์โมน “อะดิโปเนคติน” (adiponectin) ซึ่งมีผลต่อการดื้อของอินซูลิน ผู้ที่เป็นเบาหวานจะมีระดับของอะดิโปเนคตินในเลือดต่ำกว่าคนปกติที่มีน้ำหนักตัวเท่ากัน และขณะเดียวกันคนอ้วนก็มีปริมาณอะดีโปเนตินน้อยเมื่อเทียบกับผู้ที่มีน้ำหนักตัวปกติ
นอกจากนี้ ในเซลล์ไขมันยังมีการหลั่งฮอร์โมนตัวอื่นที่เกี่ยวข้องกับการเกิดเบาหวาน และภาวะการอักเสบของหลอดเลือดอีกหลายชนิด ซึ่งทำให้คนอ้วนมีภาวะดื้ออินซูลิน อันจะมีผลให้คนอ้วนมีโอกาสเสี่ยงต่อการเป็นเบาหวาน และการเกิดโรคของหลอดเลือดมากขึ้น

ลดอ้วน ..ลดโรค

คนอ้วน สามารถป้องกันหรือชะลอการเกิดโรคให้ช้าลงได้ ด้วยการปรับเปลี่ยนการดำเนินชีวิต เริ่มจากการใส่ใจในอาหารที่รับประทาน

  1. ควรเลือกรับประทานอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวต่ำ
  2. ลดปริมาณอาหารหวาน หรืออาหารที่มีแคลอรีสูง
  3. เพิ่มอาหารที่มีกากใยในปริมาณมากแทน
  4. เพิ่มอาหารที่มีกากใยในปริมาณมากแทน
  5. หมั่นออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
สำหรับผู้ที่เป็นเบาหวาน และมีน้ำหนักตัวเกินนั้น เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะแทรกซ้อนทั้งในระยะเฉียบพลัน และในระยะยาว รวมถึงให้ผู้ป่วยสามารถดำรงชีวิตได้อย่างปกติสุข จึงต้องมีการควบคุมเบาหวาน ทั้งระดับน้ำตาลในเลือด และควบคุมภาวะอื่นที่พบร่วมด้วย โดยการควบคุมภาวะน้ำตาลในเลือดสูงในคนอ้วนนั้นต้องควบคุมอาหารเพื่อให้ระดับน้ำตาลในเลือดอยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม และต้องคำนึงถึงปริมาณพลังงานที่ได้รับในแต่ละวันเพื่อควบคุมน้ำหนัก
นอกจากควรระวังเรื่องไขมันชนิดอิ่มตัวที่จะไปเพิ่มคลอเรสเตอรอลในเลือด และอาหารประเภทข้าว และแป้งซึ่งระดับน้ำตาลในเลือด จะขึ้นอยู่กับอาหารกลุ่มนี้
Did you Know !! ทางเลือกใหม่ในการรักษา “หลอดเลือดขอด” แนะนำ : ควรรับประทานผัก และผลไม้ แต่ควรหลีกเลี่ยงผลไม้รสหวานจัด รวมถึงออกกำลังกายจะช่วยลดระดับน้ำตาล ความดันโลหิต และคอเรสเตอรอล ทำให้เกิดความผ่อนคลาย อีกทั้ง ยังเพิ่มความสามารถในการทำงานของอินซูลินอีกด้วย
อ้างอิงข้อมูลจาก : สมาคมโรคเบาหวานแห่งประเทศไทย เครือข่ายคนไทยไร้พุง ราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย ชมรมเบาหวานในเด็ก และวัยรุ่น

ศูนย์เบาหวานและต่อมไร้ท่อ อาคาร 1 ชั้น 2
โทร. 02-271 7000 ต่อ เบาหวานและเฉพาะโรค

ปรึกษาแพทย์ออนไลน์
บทความที่เกี่ยวข้อง